Plansız AVM yatırımları sektörü zor duruma düşürüyor!

Beylikdüzü'nde 3 adet, Büyükçekmece'de 4 adet, Esenyurt'ta 2 adet, Başakşehir'de 2 adet olmak üzere 11 AVM devre dışı kalmıştır. Bakırköy, Bağcılar, Arnavutköy‘de kapanan 4 AVM ile Bayrampaşa'da henüz 1 yılı doldurmadan bitkisel hayata giren AVM bu rakamın dışındadır. Şu anda müşteriye açık olduğu halde satışa çıkartılanların ve ortak arayanların da neye işaret ettiğini bilmem söylemeye gerek var mıdır? Elbette falcı değiliz. Tahminimiz doğru çıktığı için de sevinmiyoruz. Sadece göz göre göre bu plansız yatırımlara yönelenleri hayretle izliyoruz. Şimdi yine dikkat çekme zamanıdır. İstanbul'un batısı için 5 yıl önce söylediklerimizi, önümüzdeki 5 yıl için Levent, Gayrettepe, Mecidiyeköy, Şişli, Bakırköy, Yenibosna ve Ataşehir için tekrar ediyoruz. Bu semtlerde kapanacak AVM'ler gündeme gelecektir. Kabaca bir hesapla 75 milyon nüfusa sahip ülkemizde 500 bin kişiye 1 AVM hesabıyla zaten kapasite 1 misli aşılmıştır. Bugünkü AVM sayısı 300'dür. Üstelik henüz 30 ilimizde AVM yoktur. Yani bu azımsanmayacak rakam 50 ilde toplanmıştır. İnşaat halinde ve proje aşamasındaki 100 adet yatırımın üçte biri Anadolu'da boş olan illere gitse, kalanlar hem kendilerinin hem de rakiplerinin celladı olacaklardır. Buraya kadar doğal süreçten bahsettik. Bir de yanlış yönetim, yanlış lokasyon, mimari hatalar ve ekonomideki ani değişiklikler gibi ek riskler hesaba katılırsa; hastanın daha erken kaybı olağan sayılacaktır.

 

 

Anadolu'daki her ilin, ilk göz ağrısı olan AVM'lere kavuşmasının ardından, ikinciye, üçüncüye, onuncuya kavuşmayacağının garantisi yoktur. Bunu, besleyemeyeceği kadar çocuk yapan, sonrada çaresiz kalan ailelere benzetebiliriz. Plansızlık her zaman başa beladır ve bizde de çok rastlanan bir durumdur. Bunu bilerek; her türlü gaz verenlere kulak asmadan, yatırıma ve kiralamaya iyi hesap yaparak karar verme zamanıdır. Dünya üzerindeki geçerli hesap şekli; bin kişiye düşen satış alanıdır. Ancak kıyaslamalarda, müşterinin cebindeki para da ölçüye dahil edilmelidir. Ülkemizdeki gaz vericilerin hesabında; kişi başı milli geliri bizim 7-8 katımız olan ülkelerle kıyaslama vardır. O ülkelerin bin kişiye düşen satış alanlarını yakalatma çabaları tam bir komedidir. Araplar ne yaparsa üzerine atlamanın da alemi yoktur. Onlar da petrol, dolar ve alışveriş için boş zaman çoktur. Veya Dubai örneğinde olduğu gibi milyonlarca alışverişçi yabancı turist rekor kırmaktadır. Bizde ise paylaşmaya doyamadığımız yerli tüketicimiz, AVM'lerin sinema, eğlence ve yiyecek içecek katlarını tercih ederken, indirim dönemleri hariç markalı ürünlerin satıldığı mağazaları çoğunlukla teğet geçmektedir. Dünyanın fark ettiği ama bizim fark edemediğimiz; internet marifetiyle büyük zincirlerin sunduğu bütün ürünleri düşük maliyetleri sebebiyle düşük fiyata sunabilen kanalların gelişmekte olduğudur. İşte Amazon.com, Walmart gibi bir devi zorlayan en büyük internet perakendecisidir. Bu sebeple dünya perakende lideri, büyümeyi değil, yeni rotayı nereye çevireceğini birinci sıraya almıştır. Beş yıl içinde AVM satış alanlarımız en az yüzde 50 artacakken, AVM dışındaki online satışlar üçe, dörde katlanacaktır. En yetkili ağız olan Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Müsteşarı Ziya Altunyaldız'ın söylediklerine kulak verelim: “E- ticaret pazar hacmimiz 2005 yılına oranla 16 kat arttı. 2016 yılına kadar dünya nüfusunun yarısının (3 milyar kişinin) internet kullanıcısı olacağı öngörülüyor. Ülkemizin de içinde bulunduğu G-20 ülkelerinin internet ekonomisinin, 2016 yılında 4 trilyon doları geçeceği tahmin ediliyor. Bu sebeple sadece geleneksel modellerle ticaret yapmak ve fiziki duvarlara hapsolmak miyop bir bakış açısıdır” diyor. Demek ki birazda müşteri ile empati gerekiyor. Acaba hangi kanallara yönelecek? Girin yeni açılan Lacoste online alışveriş sitesine; evde bulunan daha önce alınmış gömlek, pantolon, ayakkabı numaralarınıza bakarak verin siparişinizi. Üstelik “Bizde yok, başka şubeden getirelim” zorluğuna takılmadan, ücretsiz kargo, ücretsiz ve kolay iade ile istediğiniz ürüne ve fazlasına hemen ulaşın.

 

 

Yani kısacası 300 AVM'nin paylaştığı pastayı, 450 AVM'nin paylaşacak olması değildir tehlikeli olan. Mağaza dışı satışlar sebebiyle iyice küçülen pastanın pay edilme imkânsızlığıdır bizleri karamsar yapan. Geçenlerde AVM'lerdeki kayıplara ait rakamlara da göz attım. Müşteri hırsızlığını, çalışan hırsızlığını ve yönetim hatalarını içeren yüzde 2'ye varmayan kayıplara nasıl kafa yorulduğunu gördüm. Elbette çok önemli olan bu konunun üzerine gidilmeli ve teknolojiye de gereken yatırım yapılmalıdır. Ancak hesapsız, fazla ödenen kiranın, plansız yapılan yatırımın yanında bunun lafı bile olmaz. Esas kaybın hangisi olduğunu anlamak ise o kadar zor değildir. Perakende sektörünün yasaya sahip olmaması, bugün için en fazla küçük esnafı zorlarken, yakında sıranın büyüklere geleceği apaçık gözükmektedir. Tedbir alalım.