AVM
14.01.2013 16:14
Okuma Süresi: 16:43 dakika

Türkiye’de 27 yeni AVM açılış için gün sayıyor!

Büyük ya da küçük sermaye gruplarının son 10 yıldır en cömert olduğu yatırım alanlarından biri olan AVM'ler, yatırımcı çekmeye devam ediyor. Az sayıda da olsa kötü örneklere karşın, ardı arkası kesilmeyen AVM yatırımları, bu yıl da adeta çığ gibi. 15 ilde 27 dev AVM merkezinin açılması 35 bin kişiye yeni iş imkanı sağlayacak. 4 milyar doları bulan bu yatırımlar, binlerce küçük girişimciye de yeni iş kapısı açacak. Açılacak yeni AVM'lerle halen 8.2 milyon metrekare olan kiralanabilir alan miktarı

Kim ne derse desin... AVM'ler, (alışveriş merkezleri) küçük ya da büyük sermaye gruplarının gayrimenkul geliştirme projeleri içindeki en müstesna yerini koruyor. Yeter ki doğru bir lokasyonda, uygun bir arazi bulunsun... Para musluğunu sonuna kadar açmayacak gaip yok. Üstelik bunca "AVM enflasyonu" söylemlerine, kapanan AVM'lere ve bazılarında ciddi kiralama sorunları yaşanmasına rağmen... Bugün sosyal ve ekonomik yaşamın en vazgeçilmez mekanları haline gelen AVM'ler ekonominin de hem istihdam hem de ticaretteki büyüme dinamolarından biri konumunu güçlendiriyor. Yarattığı ekosistemin 50 milyar lirayı bulduğu tahmin edilen AVM'ler alışveriş dışında yeme-içmeden eğlenceye kadar pek çok alanda öne çıkıyor. Sağladıkları istihdamla da bulundukları bölgenin ekonomisine katkı sağlıyor. Bugün Türkiye genelindeki 310 AVM'nin yarattığı, 375 bin kişilik istihdam bunun en önemli gösteresi.

35 BİN KİŞİYE İŞ

Ekonominin bu büyük gücü, birleşme ve satın almalar, halka arzlar ve daha da önemlisi yeni yatırımlarla 2013 yılına da damgasını vuracak. 60 milyar liralık ciroya ulaşması beklenen AVM'lerin özellikle yeni yatırımlarla bu yıl 35 bin kişiye daha istihdam sağlaması bekleniyor. Çünkü sadece bu yıl, Türkiye genelinde 19 ilde 27 yeni AVM'nin açılması gündemde. Artaş Grubu, Özdilek, Turkmall, Multi Development, Sur Yapı ve Via Properties gibi potföylerinde önemli alışveriş merkezleri bulunan devler de halka arz için hazırlık yapıyor. Bu arada yabancı fonlar yatırım yapmak için potansiyel satıcıların kapısını sürekli aşındırmaya devam ediyor. Alışveriş merkezlerinin sayısı ilk AVM'nin açıldığı 1988 yılından bu yana her yıl artış gösteriyor. Türkiye'de 2000 yılında hizmete girmiş olan AVM sayısı 47 ve brüt kiralanabilir alan (BKA) 1.2 milyon metrekare iken, 2005'te neredeyse ikiye katlanarak rakam 99 AVM'ye çıktı. Kiralanabilir alan da 2.2 milyon metrekareye ulaştı. 2010 yılında ise BKA 6.6 milyon metrekareye ulaşarak, 2005 yılına göre üç kat büyüdü. Bugün ise sadece 2012 yılında açılan 21 AVM'yle toplam AVM sayısı 310'a ulaşırken kiralanabilir alan 8.2 milyon metrekareye çıktı.

27 YENİ AVM GELİYOR

Bu arada AVM yatırımları Anadolu'ya da kaymaya başladı. 2012 yılı içerisinde Batman, Mardin, Düzce ilk AVM'lerine kavuştu. 2013'te ise 27 yeni AVM açılması ve kiralanabilir alanın 9-3 milyon metrekarenin üzerine çıkması bekleniyor. 2013'te sektöre 4 milyar dolarlık yatırım yapılacağını söyleyen Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Hakan Kodal, "Yeni AVM'lerin ortalama büyüklükleri 40 bin metrekare. Bu büyük metrekareler önümüzdeki beş yıla damgasını vuracak. AVM'ler geldikçe daha çok perakende markasına ihtiyaç olacak" diyor. 2012'te 50 milyar liraya ulaşan sektör büyüklüğünün ise 2013'te yüzde 22'lik artışla 60 milyar liraya çıkması bekleniyor. Kodal, 2013'te metrekare başına ciro artışının yüzde 14-15 civarında olacağını vurguluyor.

KİMİN NE PROJESİ VAR?

İkisi İstanbul'da, sekizi Anadolu'da olmak üzere Türkiye genelinde toplam 10 projesi bulunan Multi Development Türkiye, 2013'te geliştirme aşamasındaki altı yeni projesinden biri olan Fonım Gaziantep'i hizmete açmayı planlıyor. Şirketin daha sonraki dönemde hayata geçireceği Forum Diyarbakır, Forum Adana, Forum Çanakkale, Forum Çorum, Forum Elazığ projeleri ile Türkiye'nin yedi bölgesinde yer alma hedefi var. Alman Gayrimenkul geliştirme fonu Prime Development'ın Türkiye'de şu anda faaliyette olan iki alışveriş merkezi bulunuyor. Prime Mail İskenderun, şehirde iki yıldır hizmet veriyor. Prime Mail Antakya ise birinci yaşını ekim ayında tamamladı. 2013'ün son çeyreğinde Gaziantep'te açmayı planladığı Prime Mail Gaziantep, şirketin projeleri içerisinde en büyüğü olarak yer alıyor. Şirket projeye yaklaşık 200 milyon dolarlık yatırım yapacak. Prime Development AVM Yönetim Koordinatörü Emre Şen, önümüzdeki beş yıl içerisinde 3-4 projeyi daha hayata geçirerek aynı hızla devam etmeyi planladıklarını söylüyor. Alman Prime Development elinde varlıkları çıkarmayı planlamasa da hali hazırda faaliyette olan AVM'leri satın alabileceklerinin sinyalini veriyor. Türkiye perakende sektöründe kalıcı olmayı hedeflediklerini söyleyen Emre Şen, "Bu hedefe ulaşmak için mevcut AVM'erimiz satmak değil, aksine hali hazırda faaliyette olan AVM'leri satın almak ve sıfırdan geliştirmek hedeflerimiz arasında" diyor.

ECE SATIN ALMAYA AÇIK

Türkiye'nin 11 AVM'nin yönetiminden sorumlu olan Ece Grubu, önümüzdeki dönemde yeni projeler geliştirmeye odaklanacak. Şirketin 2013'te İstanbul Anadolu yakasında yer alan CarrefourSA Maltepe Park Alışveriş Merkezi genişletme projesinin açılışını yapacak. Proje tamamlandığında, CarrefourSA Maltepe Park, 75 bin metrekare kiralanabilir alana sahip olacak. Şirketin bu projeye ek olarak, 2013 yılında inşaatına başlamayı ve 2015 yılında açmayı planladığı yeni alışveriş merkezi projeleri de mevcut. Diğer projeler ise henüz hazırlık aşamasında. Şirketin 2015 yılına kadar yapmayı planladığı yatırım hacmi yaklaşık 500 milyon Euro. Türkiye'nin orta ve uzun vadede düşünen yatırımcılar için çok ilgi çekici bir pazar olduğuna dikkat çeken ECE Türkiye Genel Müdürü Andreas Hohlmann, uzun dönemli hareket eden bir yatırımcı olarak, Türkiye pazarında hem yeni alışveriş merkezi geliştirmeye hem de var olan alışveriş merkezlerinin satın alınmasına odaklandıklarını belirtiyor. Hohlmann, özellikle birinci jenerasyon alışveriş merkezlerinin pazarda oluşan talebe göre adaptasyonunu ve renevasyonlar için ek yatırımları gerekli gördüklerini söylüyor.

MALL OF İSTANBUL

2008 yılında açılan ilk AVM projesi Tekira AVM'yi Hollandalı Corio Grubu na satan Eroğlu Gayrimenkul'un gündeminde iki önemli proje var. Bunlardan biri Doğa Şehircilik ortaklığında hayata geçirilen Platform Merter Projesi. Vakko'nun eski fabrikasının arazisinde kurulan Platform Merter Fashion Park, toptan tekstil ticaretinin yapılacağı farklı konseptli bir AVM projesi. 110 mağazanın bulunduğu Platftorm Merter, 2013 Şubat-Mart ayında açılacak.

Eroğlu Gayrimenkul'ün, diğer projesi ise Antalya'nın Kepez ilçesinde yer alan Erasta Antalya. Şehrin ilk AVM'sinin 2013 yılının Mart ayında tamamlanması planlanıyor. Portföyünde beş alışveriş merkezi bulunan Torunlar GYO'nun 2013'te tamamlamayı planladığı proje AVM, rezidans, ofis ve otel olarak tasarlanan Türkiye'nin en büyük karma kullanım projelerinden Mall of İstanbul. 700 milyon TL yatırım yapılan projenin Kasım 2013'te tamamlanması planlanıyor. Ayrıca yine Antalya'da yer alan alışveriş merkezi Deepo Outlet Center için de genişletme projesi bulunuyor. Mevcut AVM 18 bin 69 metrekareden 44 bin 719 metrekareye çıkacak. Yatırım maliyeti 37 milyon TL olarak tahmin ediliyor. Bu projenin genişletme çalışmalarının da 2013 yılının ikinci yarısında başlaması planlanıyor.

EĞLENCE ÖN PLANDA

Önümüzdeki dönemde de alışveriş ve eğlenceyi bir arada sunan alışveriş merkezlerinin fark yaratarak ve rakiplerinden ayrışacağını belirten Torunlar GYO AVM'lerden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı İlham İnan Dündar, yeni hayata geçirecekleri AVM'lerde de aynı anlayışla hareket ettiklerini söylüyor. Şirket, şu anda inşaatı devam eden Mail of İstanbul projesinde yer alan alışveriş merkezi için de eğlence alanlarının tasarımı için dünyanın önde gelen şirketlerinden Kanadalı Forrec firması ile anlaştı. Florida'daki Universal StüdyolaRI, MaLl of America'daki Nickelodeon Universe ve dünyanın birçok önemli merkezindeki eğlence alanlarının mimarı Forrec, Mall of İstanbul içerisinde yer alan temalı eğlence alanlarını elektronik ve mekanik birleşimin en üst seviyesinde uygulandığı gerçek bir gösteri platosu şeklinde tasarladı.

DEV BÜTÇE

Kısa bir süre önce İstanbul Optimum Outlet AVM için Singapur Devletinin gayrimenkul sektörü yatıranlarını yürüten firması GIC Real Estate Pte Ltd. (GIC RE), yüzde 50-50 ortaklık kurmak üzere anlaşma imzalayan Rönesans Gayrimenkul, yeni ortaklık ve satın almalara da yeşil ışık yakıyor. AVM'nin yüzde 50 hissesini, yaklaşık 180 milyon Euro gayrimenkul değeri üzerinden, GTC RE'nin iştirakine devrettiklerini söyleyen Rönesans Yönetim AŞ Genel Müdürü Süha Günel; "Ortaklıklara ve satın almalara açık bir yapımız var ve her türlü fırsatı değerlendiriyoruz" diyor.

Anadolu'nun çeşitli şehirlerinin yanı sıra özelikle İzmir'de fırsatları araştıran şirketin 2013 yılında üç, 2015 yılında iki yeni AVM projesi olacak. 2013'dekiler Samsun, Kahramanmaraş ve Şanlıurfa'da, 2015'tekiler ise İstanbul ve İzmir'de açılacak. Yeni projeler için toplamda 500 milyon Euro'nun üstünde bir yatırım yapılacak.

HALKA ARZA HAZIRLANIYOR

İstanbul'da ArenaPark ve ArmoniPark Kayseri'de Kayseri Park AVM'lerinin sahibi olan ve Türkiye'nin ilk AVM'lerinden Carousel AVM'nin ise hissedarları arasında yer alan Artaş İnşaat, 2013'te İstanbul Hadımköy'de inşası biten Westa AVM'yi konsept belirleme ve marka karması oluşturulmasının ardından açmayı planlıyor. Önümüzdeki dönemde İstanbul'da Aydınlı Grup ve Keleşoğlu İnşaat ile birlikte inşasına devam ettiği Vadistanbul projesinin alışveriş merkezi ve alışveriş caddeleri var. Bununla birlikte Atakent'te Mesa, Akdaş, Kantur, Artaş ve Öztaş ortaklığında yapılan Tema Park projesi içinde yer alacak AVM'si bulunuyor. AVM'leriyle halka arz için hazırlık safhasında olduklarını belirten Artaş Grııbu Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Çetinsaya, "Grup bünyesinde yapılacak bir halka arz yeni yatırımlarımızın tamamlanmasıyla birlikte daha da hız kazanacaktır" diyor. Bütün gayrimenkul sektöründe ciddi bir hareketlilik olduğuna dikkat çeken Çetinsaya, sahip oldukları AVM'lerle ilgili sürekli yerli ve yabancı kuruluşlardan satın alma teklifleri aldıklarını vurguluyor. Çetinsaya, bu anlamda sektörün geneli açısından 2013'ün hareketli geçeceğini belirtiyor.

TURKMALL 5 AVM AÇACAK

Bugüne kadar 5 milyon metrekare kiralanabilir alana sahip 30 alışveriş merkezini hayata geçiren Turkmall, önümüzdeki yıl yatırımcı olduğu veya geliştirme hizmeti verdiği beş AVM projesini faaliyete geçirecek. Bunlardan Novada Ataşehir, Selway (ikinci Faz) ve Marina İstanbul Türkiye'de bulunuyor. Mazi Plus, Dohuk-Irak ve Sarajevo City Center Bosna ise şirketin yurtdışı projeleri. Şirket, inşaatı devam eden İstanbul Maslak'taki Uniq İstanbul projesiyle beraber Tokat, Keşan ve Taksim projelerinin inşaatına başlamayı planlıyor. AVM satın almaktansa kendi projelerini geliştirip, gerektiğinde bu projeleri satmaya devam edeceklerini söyleyen Turkmall CEO'su Hilmi Özçakır, "Görüştüğümüz yatırımcı şirketler her zaman var" diyor.

SUR YAPI'DAN YATIRIM

Sur Yapı 2013 yılı içinde Kağıthane Bölgesi'nin ilk ve tek AVM'sini açmayı hedefliyor. Önümüzdeki Mayıs ayında açılması planlanan AX1S Kağıthane adlı alışveriş merkezi, 70 bin metrekarelik inşaat alanına sahip. Kiralamaların ise yüzde 80'i tamamlanmış durumda. Şirketin diğer projesi ise Çekmeköy ilçesinin ilk ve tek AVM'si olan ve Metrogarden. 2013'ün ağustos veya eylül ayında açılması planlanıyor bu AVM'nin. Şirket. Metrogarden ve Axis Kağıthane için toplam 500 milyon dolarlık bir yatırım gerçekleştirecek. Sur Yapının 2013 içinde inşaatına başlayacağı üç yeni projesi var. Çamlıca ve Eyüp'te iki AVM için çalışmalara başlayacak olan şirket, bir de İzmir Turanlı Bölgesi nde önünde yat limanı olan bir projeye start verecek. 2015'e kadar tamamlanması planlanan bu projeler için öngörülen yatırım miktarı 2 milyar 100 bin dolar. Sur Yapı da halka arz planlayan şirketlerden biri. Bu konuda çalışmaların devam ettiğini söyleyen Sur Yapı Yönetim Kurulu Başkanı Altan Elmas, ilerleyen dönemde uygun koşullar oluştuğunda tüm AVM'leri bir çatı allında toplayarak halka arz planladıklarını vurguluyor. AVM'lerin de yeni markaları Türkiye'ye getiren Sur Yapı, Axis Kağıthane AVM'de bir Japon / Amerikan ortak firması olan bir çocuk mağazası ile anlaştı. Altan Elmas, "Bu firma Çekmeköy'de de olacaktır. Diğer firmalarla da görüşmeler devam ediyor. Birkaç marka yer alabilir" diyor.

ANADOLU AVM'CİSİ

İzmirli Karakaşlar Gaıp'un 3'ü Söke'de olmak üzere Susurluk, Muğla, Kütahya ve Manisa/Salihli'de toplam yedi AVM'si var. Şirket, 2013'te Uşak ve Urla'da iki AVM açmayı hedefliyor. Uşak'taki projenin 22 bin metrekarelik alanda 15 milyon dolarlık bir yatırım gerçekleştirildiğini söyleyen Karakaşlar Group Yönetim Kurulu Başkanı Yusuf Kemal Karakaş, "Uşak yatırım toplam 60 mağazadan oluşacak. 2013 yılının ikinci çeyreğinde açmayı hedefliyoruz. Urla'da 12 bin 500 metrekare kiralanabilir alanda kurulacak olan alışveriş merkezimizi de 2013 yılının dördüncü çeyreğinde açmayı hedefliyoruz" diyor. Ayrıca Karakaş, yabancı yatırımcılarla ortak projeler geliştirmeyi planladıklarını vurguluyor.

VİALAND GELİYOR

Kurtköy'de bulunan Via Port Outlet'in yaratıcı şirketi Via Properties, Türkiye'nin bugüne kadar yapılmış en büyük perakende yatırımı olarak kabul edilen Vialand'i 23 Nisan'da açmayı planlıyor. 1 milyar 150 milyon TL yatırım bedeline sahip Vialand, Türkiye'nin ilk tema parkını ve devasa bir alışveriş merkezini barındırıyor. Via Properties İcra Kurulu Başkanı Tayfun Döşkaya, halka arz doğrultuda çalışmalarını sürdürdüklerini ancak zamanlamayı netleştirmediklerini belirtiyor.

EMAAR'DAN YATIRIM

2013'ü geçiş olarak görüp ileriye dönük projeleri için çalışmalar yürüten yatırımcılar da var. Palladium AVM'lerin kurucusu Tahincioğlu Gayrimenkul, ofis, rezidans, şehir otelleri ve AVM yatırımlarına 2015'e kadar toplam 875 milyon dolarlık yatırım yapacak. Palladium Tower, Nidakule Göztepe, Nidakule Levent, Çengelköy ve Seyrantepe'deki konut projelerini sürdüren şirket, Antakya ve Hatay'da gerçekleştireceği ikinci Palladium Alışveriş Merkezi ile de konut ve ticari gayrimenkul alanındaki konumlarını güçlendirmeyi hedefliyor. Dünyanın en yüksek binası Burj Khalifa'yı yapan Dubaili Emaar Properties PJSC İstanbul Çamlıca'da Emaar Square AVM projesini sürdürüyor. Proje, toplam 150 bin metrekarenin üzerinde kiralanabilir alanda, 100'ü açık ve kapalı mekan restoran ve teras kafelerden oluşan 400'ü aşkın mağaza ile Türkiye'deki en büyük alışveriş merkezi olması iddiasında. 2015'te bitmesi planlanan tüm projenin yatırım maliyeti ise 2.3 milyar dolar.

EGE PERLA VE İŞ GYO

Ağırlıklı olarak ticari gayrimenkullerle ilgilenen İş GYO'nun portföy yatırımlarının değer bazında yaklaşık yüzde 38'ini ofis, yüzde 28'ini alışveriş merkezi, yüzde 7'sini otel, yüzde 4'ünü arsa, yüzde 18'ini proje ve yüzde 5'ini para ve sermaye piyasası araçları oluşturuyor. Portföyünde Kanyon AVM, Marmarapark AVM ve Kule Çarşı AVM İstanbul, Mallmarine AVM olmak üzere dört AVM bulunduran şirket, önümüzdeki dönemde İzmir'de hayata geçirilecek olan karma proje Ege Perla'ya odaklanmış durumda. 2015 Aralık'ta tamamlanması hedeflenen projenin planlanan toplam yatırım değeri ise yaklaşık 150 milyon ABD doları. İzmir'in potansiyeline dikkat çeken İş GYO Genel Müdürü Turgay Tanes, "Diğer taraftan İş GYO olarak potansiyel barındıran tüm bölgelerdeki yatırımları takip etmekteyiz. Bu yöndeki faaliyetimiz sıfırdan yeni bir yatırım olabileceği gibi halihazırda bitmiş bir gayrimenkul satın alınması şeklinde de olabilir. Şirket olarak öncelikle, yatırımcılarımız adına kontrol edilebilir riskler doğrultusunda getiri kriterlerimize uygun projeleri gündemimize almaktayız. Bu kapsamda pek çok proje söz konusu" diyor.

ÖZDİLEK'İN YENİ HEDEFİ

Toplam 13 AVM ve hipermarket, 30 ev tekstil mağazası bulunan Özdilek Grubu, şu anda yapımı devam eden İstanbul'daki alışveriş merkezini aynı alanda yer alan iş merkezi ve otelle birlikte 2014 ilk çeyreğinde açmayı planlıyor. Bu yatırımın maliyeti 250 milyon dolar. Bu projenin tamamlanmasının ardından 2015'ten itibaren Aksaray (Niğde), Kütahya ve Samsun'a yaklaşık 70 milyon dolarlık yatırım planladıklarını söyleyen Özdilek Grubu Perakende Operasyonları Genel Müdürü Sertaç Ünal, 2014-2015 yıllarında GYO olarak arz olabileceklerini vurguluyor.

KONYA'NIN PARKMAHAL'I

Konya'da kurulan Deha Grup, 150 milyon TL yatırım yaptığı ilk AVM projesi olan Kentplaza Alışveriş ve Yaşam Merkezi'ni kasım ayında açtı. Grup, ikinci perakende yatırımım yine Konya'da karma kullanım projesi Parkmahal bünyesinde hayata geçirmeyi planlıyor. Alışveriş merkezi yatırımları açısından satın almaların ve ortaklıkların göze çarpacağı bir yıl olması beklenen 2013 yılı ve sonrasında pazarı dikkatle izleyeceklerine dikkat çeken Deha Grup Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Arıcı sözlerine şu şekilde devam ediyor: "Dikkatle izleyeceğiz ve hedeflerimize yaşanan gelişmeleri sıkı bir biçimde değerlendirerek yön vereceğiz. Süreç içerisinde satın alma ve ortaklığa ilişkin olarak bazı adımlar atabiliriz ya da grubumuza gelebilecek teklifleri değerlendirmeye alabiliriz."

SATILMASI BEKLENEN AVM'LER DE VAR

En popülerler satış masasında

Sektör temsilcilerinin açıklamalarının da işaret ettiği gibi 2013 satın alma ve ortaklıklar açısından sonra derece hareketli bir yıl olacak. Üstelik son derece popüler AVM'lerin görücüye çıktığı sektörde pek çok satışa tanık olmamız mümkün. Örneğin Olivium satışı gündemde olan AVM'lerden biri. Zeytinburnu'da bulunan Olivium için dönen rakam 145 milyon dolar civarında, iyi bir teklif karşılığında satışa açık olan diğer AVM ise Keleşoğlu İnşaat'a ait olan Flyinn, Capacity, Autopia, Flyinn, Historia, Metroport'un aralarında olduğu sekiz AVM'nin sahipleri arasında yer alan Keleşoğlu İnşaat Başkanı Mustafa Keleş, Florya'da bulunan Flyinn için 100 milyon dolar istediklerini söylüyor.

YABANCILAR İZLEMEDE

Beylikdüzü ve Kağıthane'de iki yeni AVM için çalışmalara başladıklarını belirten Mustafa Keleş, "AVM'lerle ilgili olarak bu dönemi 'izleme dönemi' olarak adlandırıyorum. Şu anda pek çok yabancı yatırımcı da izleme aşamasında. Ben bunun nisan mayıs aylarında aktive olacağını düşünüyorum. AVM'lerde olsun ticari gayrimenkul yatırımlarında olsun hızlı bir dönem başlayacağını düşünüyorum. Türkiye'nin notunun artması da bu süreci hareketlendiriyor" diyor. Mustafa Keleş, Metroport'taki hisselerini de satabilecekleri ancak bunun için piyasanın hareketlenmesini beklediklerini vurguluyor.

GALLERİA'NIN GELECEĞİ

Türkiye'nin ilk AVM'si olan Galleria'a da satışa çıkan AVM'lerden biri. DATİ Holding'in bir iştiraki olarak Ataköy Turizm Kompleksi içerisinde yer alan Galleria'nın da içinde bulunduğu Ataköy Turizm Kompleksi'nin bir bütün olarak ihale yolu ile satışı söz konusu. Mülkiyetinin bir kısmı TOKİ'ye, üst kullanım hakkı DATİ Holding'e ait olan kompleksin ihale tarihi 11 Aralık olarak belirlenmişti. Ancak ihale ileri bir tarihe ertelendi. Kompleks, TOKİ'ye ait arazisiyle birlikte 1 milyar 200 milyon dolar tahmini bedelle satışa çıktı.

LOKASYON YANLIŞLARI

Elbette pazarın tamamı tok satıcı değil. Bir tarafta her gün yeni bir AVM açılırken diğer taraftan yönetim hatası, lokasyonun yanlışlığı gibi nedenden AVM'ler satışa çıkıyor. Satılık AVM'ler ağırlıklı olarak İstanbul'da bulunuyor. İstanbul'da Beylikdüzü, Esenyurt bölgesi açık ara lider durumda. Arkasında ise Ankara geliyor. Bunun dışında Türkiye genelinde şu anda İstanbul'dan Bodrum'a Antalya'dan Sivas'a kadar pek çok ilde satılık AVM'ler var. Fiyatları ise 10 milyon TL'den başlayıp 200 milyon TL'ye kadar çıkıyor.

NEDEN SATIŞA ÇIKIYORLAR

Elbette AVM'lerin satışa çıkmasının pek çok nedeni var. En önemlilerinin plansız yapılaşma, iyi projelendirilmemesi, yüksek kiralama rakamları, kısacası hesapsız proje geliştirme olduğunu söyleyen Eva Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Cansel Turgut Yazıcı, "AVM'nin doğru büyüklükte olması, ulaşılabilirliğinin olması önemli. Projelendirilmesinin, sirkülasyon alanlarının, servis besleme alanlarının ve mağaza yerleşimlerinin düşünülerek ve günün koşullarına göre yapılmış olması gerekli. AVM'yi kullanacak müşteriye göre mağazaların seçimi, büyüklükleri ayarlanmış olmalı. Çok iyi bir yönetimi ve genel gider kontrolü olmalı" diyor. Hiçbir AVM'nin tesadüfen başarı olmadığına dikkat çeken Yazıcı, arkasında iyi bir planlamacı, kiralamacı bulunan kısacası ekip olarak çalışan projelerin başarılı Fiyat olduğunu belirtiyor 145 milyon dolar ve sözlerine şu 100 milyon dolar şekilde devam 52 milyon TL ediyor: "AVM 70 milyon dolar yapmak için yola 20 milyon TL çıkan herkesin 52 milyon TL başarılı olması söz 5.5 milyon TL konusu değil, zor 10 milyon TL blr iş ve glttikçe 22 milyon euro . 6.5 milyon TL 65 milyon TL yatırımcıların bunu bilmesi gerekli".

SEKTÖR TEMSİLCİLERİNİN GÖRÜŞLERİ

Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Hakan Kodal; "5-6 tane uluslararası yatırımcı kapıda bekliyor. 2013'te bunların pazara girdiğini, bazıların yatırım, bazılarının da satın alma yapacağını göreceğiz."

Keleşoğlu İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Keleş; "AVM'lerle ilgili olarak bu dönemi izleme dönemi olarak adlandırıyorum. Şu anda pek çok yabancı yatırımcı da izleme aşamasında. Ben bunun nisan mayıs aylarında aktive olacağını düşünüyorum."

Artaş Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Çetinsaya; "Sahibi olduğumuz AVM'ler ile ilgili sürekli yerli ve yabancı kuruluşlardan satın alma teklifleri alıyoruz. Bu anlamda, sektörün geneli açısından 2013'ün gerçekten hareketli geçecek."

ECE Türkiye Genel Müdürü Andreas Hohlmann; "Türkiye pazarındaki tecrübemizle hem yeni alışveriş merkezi geliştirmeye hem de var olan alışveriş merkezlerinin satın alınmasına odaklanmış durumdayız. Türkiye yatırımcılar için çok ilgi çekici bir pazar."

Torunlar GYO AVM'lerden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı İlham İnan Dündar; "Torunlar GYO olarak, Anadolu'nun perakende açısından bakir ve gelişme potansiyeli bulunan illerindeki yatırım imkanlarını takip ediyoruz. Büyüme organik olduğu kadar inorganik şekilde de olabilir."

Prime Development AVM Yönetim Koordinatörü Emre Şen; "Gelecek dönemlerde ziyaretçilerine farklı deneyimler yaşatan alışveriş merkezleri ön plana çıkacak. Şirket olarak satın almanın yanı sıra sıfırdan A VM'ler geliştirmek de hedeflerimiz arasında."

Turkmall CEO'su Hilmi Özçakır; "Önümüzdeki dönem yatırımlar daha çok alışveriş merkezi bulunmayan Anadolu şehirlerine kayacak. AVM'ler önemli bir sosyal mekan olarak çekim gücü oluşturuyor. İstanbul ve Ankara'da ise büyük ve temalı alışveriş merkezleri açılacak."

Rönesans Yönetim Genel Müdürü Süha Günel; "Ortaklıklara ve satın almalara açık bir yapımız var. 2013 yılının bu anlamda hareketli geçmesini bekliyoruz. Bu nedenle her türlü fırsatı değerlendiriyoruz. İki yılda beş AVM'ye 500 milyon Euro'nun üstünde yatırım yapacağız."

BEREKETLİ BİR YIL OLACAK

Yeni AVM'ler yeni markaların da Türkiye'ye gelmesi demek. 2013 bu açıdan da bereketli bir yıl olacak gibi görünüyor. Türkiye'de gelecek döneme ilişkin beklentiler, department store adlı, çok katlı (büyük) mağazacılık örneklerinin gelmesi yönünde.

GALERİ LAFAYETTE VE DİĞERLERİ

Debenhams ve Harvey Nichols'ın ardından kısa bir süre önce Demsa'yla pazara gireceği açıklanan Galeries Lafayette bu trendin öncüleri oldu. Saks Fifth Avenue, Macy's, La Rinascente ve El Corte Ingles gibi uzun zamandır Türkiye'yi kollayan katlı mağazaların 2013'te Türkiye pazarına gelmesi bekleniyor.

TÜRKİYE HERKESİN YAKIN TAKİBİNDE

Bunun dışında Asya, Avrupa ve ABD'den Hollister, Cortefiel, Sfera, Fossil gibi yabancı markaların Türkiye'yi gözlediğini söylüyor Torunlar GYO AVM'lerden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı İlham İnan Dündar. İzmirli Karakaşlar Grup, yiyecek sektöründe, yüzde 100 bir Amerikan markası olan, Betty Crocker ve Diary Qeen ile görüşmeler yürütüyor.

TÜRK MARKALARI DA DIŞARIYA GİDİYOR

AVM'ler yabancı markaları Türkiye getirirken diğer taraftan Türkiye'nin yerli markalarının da yurt dışına açılmasına destek oluyor. Önümüzdeki dönemde birçok Türk markasını yurt dışında görmenin mümkün olacağını söyleyen Multi Development Türkiye CEO'su Hulusi Belgü, "Şu anda yurt dışında faaliyet gösteren Türk markalarının ise büyümeye yönelik faaliyetleri devam edecek. Bu konu ile ilgili Multi Development Türkiye olarak bizim de önemli çalışmalarımız olacak. Türk markalarının Avrupa'da faaliyet göstermeleri ve büyümeleri için çeşitli projelerimizi hayata geçireceğiz" diyor.

YENİ YATIRIMLAR YENİ MARKALAR GETİRECEK

BEREKETLİ BİR YIL OLACAK

GALERİ LAFAYETTE VE DİĞERLERİ

TÜRKİYE HERKESİN YAKIN TAKİBİNDE

TÜRK MARKALARI DA DIŞARIYA GİDİYOR

2013'ÜN EN ÇOK KONUŞULACAK AÇILIŞLARI

ZORLU CENTER

Zorlu Grubu'nun İstanbul'un en gözde noktalarından Zincirlikuyu'da yaptığı Zorlu Center'ın Mart 2013'te açılması planlanıyor. Perakendecilerin yer kapmak için sıraya girdiği Zorlu Center'a girmeyi başaranlar bir yıllık kirayı peşin ödüyor.

VIALAND

Bayraktar ve Gürsoy Group ortaklığıyla yapılan ve Türkiye'nin bugüne kadar yapılmış en büyük perakende yatırımı olarak kabul edilen Vialand'in 23 Nisan'da açılması planlanıyor. 1 milyar 150 milyon TL'ye mal olan Vialand'in en önemli özelliği içinde Türkiye'nin ilk tema parkını ve devasa bir alışveriş merkezini barındırması.

MALL OF İSTANBUL

Torunlar GYO'nun karma projesinin içinde yer alan AVM projesi eğlence konseptiyle öne çıkacak. Şirket, eğlence alanlarının tasarımı için dünyanın önde gelen şirketlerinden Kanadalı Forrec firması ile anlaştı.

PRİME MALL GAZİANTEP

Alman Gayrimenkul geliştirme fonu Prime Development'ın 200 milyon dolarlık yatırımla yaptığı Prime Mail Gaziantep, şirketin Türkiye'deki en büyük yatırımı. Şehrin potansiyeli yatırımcıları çekiyor. Gaziantep'te bu yıl AVM açmayı planlayan diğer bir şirket ise Multi Development.

PLATFORM MERTER

Eroğlu Gayrimenkul'un eski Vakko fabrikasının arazisine yaptığı Platform Merter Fashion Park, toptan tekstil ticaretinin yapılacağı farklı konseptli bir AVM projesi.

Ayşegül Sakarya Pehlivan/Ekonomist