Bir mutfağın tasarımı kadınlar için neden önemli?
Mutfağın tarihi gelişimi içerisinde mekanda verimliliği artırmaya yönelik düşüncelerin ön plana çıktığı yıllar 1900 lere rastlar.
Bu yıllarda kadının yükünü hafifletmek, yapılacak işleri basitleştirmek ve mutfağı mümkün olduğunca rasyonel şekilde yapılandırmak tasarımın temel ilkesi haline gelmiştir. 1920′lerin hemen hemen tüm büyük mimarları bu temel ilkeyi ön planda tutarak mutfak tasarımları yapmışlardır. Bu gelişimin ilk örneği ise Margarete Scütte Lihotzky'nin 1926 yıllında tasarladığı Frankfurt Mutfağı'dır. Lihotzky, mutfağı bir çalışma laboratuvarı gibi düşünmüştür. Tesisat ve sabit eşyaları detaylı bir biçimde tasarlamış ve her biri arasında optimum çalışma mesafesi olacak şekilde konumlandırmıştır. Lihotzky'nin 6,5m2 den daha küçük olan bu mutfağı, bir çok meslektaşı için çıkış noktası olmuştur.
Mutfak, diğer mekanlara kıyasla evin en önemli çalışma alanıdır. Yapılan araştırmalar sonucunda mutfakta gün içersin de ortalama 2 saat zaman geçirildiği, dolapların 80 kereden fazla açılıp kapatıldığı ve birbirinden farklı işlevlerin en az 50 kez tekrarlandığı görülmüştür. Tüm bu aktivitelerin vücudu zorlamadan ve en kısa sürede gerçekleştirilebilmesi için o mutfağın ergonomik açıdan doğru kurğulanması gerekmektedir. Mutfakta ergonomi konusunda 1912 yılında amerikalı Christine Fredericks tarafından mutfak mobilyaları ve ekipmanlara erişimle ilgili "ip çalışması" yapılmıştır. Bu çalışma sonucunda aynı mutfakta sadece fırının yeri değiştirilerek ortalama 53m daha fazla yüründüğü belirlenmiştir. Bu ise mutfağın ergonomik açıdan doğru tasarlanmasının önemini bir kez daha ortaya koymuştur.
Mutfağın işlevselliği kadar yaşam ve iletişim merkezi olarak tasarlanması da kullanıcı açısından önemlidir. Bu amaca hizmet eden "mutfağı diğer mekanlarla kaynaştırarak daha yaşanılır hale getirme düşüncesi" ise ilk kez 1927 yıllında Stuttgrat'ta düzenlenen Weissenhof Siedlung fuarında Hollandalı mimar Jacobus Johannes Pieter Oud'ın tasarımı ile ortaya konmuştur. Kayar bir tencere ile dairenin diğer odasına bağlanan Johannes'in mutfağında pencere, yemek servisinin yapılmasının yanı sıra iletişimin kurulmasına da olanak tanımaktadır. Böylelikel mutfak ilk kez izole edilmiş bir alan olmaktan çıkmıştır.
1920′li yıllarda Amerikalı Mimar Frank Lloyd Wright ise entegre mutfak modelini savunucusu olmuştur. Ona göre mutfak, aile hayatının merkezidir. Açık plan fikri onun "organik mimari" anlayışının belirleyici bir özelliğidir. Bu anlayışla mutfak ve yaşam alanları arasındaki geçiş hem formal hem malzeme bütünlüğüyle sağlanmaya başlanmıştır. 1980′ler de ise mutfak üreticisi Bulthaup, tasarımcı Olt Aicher'a bir üretim çalışması yapması ve modası geçmiş fikirlerin yerine yenilerini oluşturması için yetki vermiştir. Olt Aicher çalışmasında "mutfak gelecekte ev yaşantısının merkezi olacak" düşüncesini ana dayanak noktası olarak kabul edilmiştir. Onun bu büyüleyici fikri, yeni mutfak tasarım anlayışını ve hepsinin ötesinde yeni yemek yeme kültürünü oluşturmuştur. Yıllar önce ortaya atılmış olan bu yenilikçi yaklaşım, günümüzde mutfak tasarımlarının en temel kriterlerinden biri olarak görülmektedir.
Mutfak evin diğer mekanlarına göre daha fazla sayıda amaca hizmet etmektedir. Bu nedenle yemek hazırlama, pişirme, servis gibi işlevlerin her biri için aktivite alanları oluşturulmalı ve bu alanlar arasındaki ilişkiler doğru kurgulanmalıdır. Aktivite alanları ile ilgili 1950 yılında yapılan ilk çalışmada mutfaktaki depolama, yıkama, hazırlama ve pişirme işlevleri arasındaki yerleşim ilişkisinin bir üçgen oluşturduğu ve bu üçgenin bir ayağının en az 120 cm, en çok 270 cm olması gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca aktivite üçgeninin, sağ elini kullananlar için saat yönünde, sol elini kullananlar için ise tam tersi yönde planlanmasıyla daha fonksiyonel bir mutfak tasarlanabileceği tespit edilmiştir. Mutfak yeterli büyüklükte ise servis ve yemek yeme alanının aktivite üçgenini kesmeyecek şekilde konumlandırılmasının yemek hazırla sürecinin sağlıklı işlemesi açısından önemli olduğu belirtilmiştir.
Yapılan araştırmalar mutfağın ortalama kullanım süresinin 20 yıl olduğu gösterilmektedir. Bu nedenle iyi tasarlanmış bir mutfak dayanıklı ve uzun ömürlü olmalıdır, Ayrıca göz ardı edilmemesi gereken bir diğer husus ise mutfağın yüksek oranda mikrop barındırdığı ve seçilecek malzemelerin hijyenik ve kolay temizlenebilir nitelik taşıması gerektiğidir.
Mutfak; dayanıklılık, işlevsellik ve estetik gibi bir çok yönden ne kadar kusursuz tasarlanmış olursa olsun, uygulanamayacak kadar yüksek maliyetli ise kağıt üzerinde kalmaktan daha öteye gidemeyecektir. Bu nedenle tasarımcı çalışmaya başlamadan önce bütçe planlaması yapmalı ve belirlenen maliyet sınırları içersinde kalacak şekilde tercihlerde bulunmaya özen göstermelidir.
mylife.com
Yorum Yaz