İstanbul kruvaziyerde başlangıç limanı oluyor
Türkiye, 60 milyar dolarlık kruvaziyer turizm pastasından sadece 400 milyon dolar pay alıyor
Uluslararası kruvaziyer şirketleri, popülerliği artan İstanbul'u başlangıç limanı haline getirmek istiyor. İlk uygulama önümüzdeki yıl Karaköy Limanından başlayacak. Ancak bu limanın kapasitesi sınırlı. İstanbul'un tam bir başlangıç limanı olabilmesi için yeni limanlara ihtiyaç duyuluyor.
Kruvaziyer turizm, zengin bir kitle tarafından tercih edilmesi bakımından turizm çeşitleri arasında en çok kazandıran dallardan biri. İtalya'dan Yunanistan'a, Akdeniz Çanağı'ndaki ülkeler kruvaziyer gemilerini ağırlama konusunda ciddi yol alırken, Türkiye ise hala emekleme aşamasında.
Türkiye bu alanda yakın zamanda önemli gelişmelere gebe. Kruvaziyerde dünya devi İtalyan Costa, MSC firmalarıyla ABD'li Royal Caribbean, Celebrity gibi turist gemileri İstanbul'u başlangıç limanı haline getirme kararı aldı. İlk uygulama önümüzdeki yıl Karaköy Limanı'ndan başlayacak.
Bu kararın alınmasında Akdeniz'in ünlü limanı Pire'de yaşanan sorunların yanı sıra İstanbul'un son yıllarda artan cazibesi de etkili oldu. Ağırlıklı olarak Karayipler-Bahamalar arasında gerçekleşen kruvaziyer güzergahında, artık Doğu Akdeniz ve buradan Karadeniz'i keşfetmek gibi istekler öne çıkıyor.
Limanlar yetersiz
Ancak rakiplerin limanları 6 bin 500 yolcu kapasiteli 10-11 gemiyi ağırlamaya yeterken, İstanbul Karaköy Limanı'nın kapasitesi üç büyük gemiyle sınırlı. İstanbul'un tam anlamıyla bir başlangıç limanı haline gelebilmesi için acilen yeni limanlara ihtiyaç duyuluyor.
Uluslararası gemi şirketlerinin Türkiye temsilciliğini yürüten Golden Bay Tour Genel Müdürü Tolgar Bıyıklı, 2015'ten itibaren uluslararası büyük kruvaziyer gemilerinin İstanbul başlangıçlı turları deneyeceklerini, memnun kalırlarsa İstanbul'u başlangıç limanı yapacaklarını söylüyor.
Salı Pazarı Limanı'nın kapasitesinin yetersiz kaldığına, yapılan yeni düzenlemelerle kapasitesinin daha da düşeceğine işaret eden Bıyıklı, "İstanbul'un otellerini dolduracak ve alışveriş turizmini canlandıracak, kısacası İstanbul'un ekonomisini uçuracak olan bu gemilerin 2-3 gün konaklayabileceği birkaç liman acilen inşa edilmeli. Aksi halde avucumuzun içine kadar gelen bu fırsatı kaçıracağız" diyor.
Kruvaziyer turizmin Türkler arasında da tercih edilmeye başladığına işaret eden Bıyıklı, yılda 650 bin Türk'ün kruvaziyer gemilerle dolaştığını vurguluyor.
Karadeniz rotası
Gemiler İstanbul dışındaki limanları sayfiye limanı olarak görürken. Karadeniz'de de yeni rota oluşturma arayışı içindeler. İstanbul'un başarılı olması halinde İstanbul çıkışlı Sinop, Samsun, Trabzon ve Rus limanlarını içine alan yeni rotaların oluşturulabileceğine dikkat çekiliyor.
Türkiye'de sıradan bir turist konaklama ve ulaştırma hariç günde ortalama 50 dolar harcarken, kruvaziyer turist 120-150 dolar harcıyor. TÜRSAB tarafından hazırlanan Kruvaziyer Raporu'na göre, 2013'te 2,2 milyon kruvaziyer turisti Türkiye'ye 400 milyon dolar bıraktı. 2014'te bu rakam 2,3 milyona turiste çıkacak. Oysa komşu Yunanistan'da sadece Pire Limanı'na gelen kruvaziyer turisti sayısı 2,6 milyonu buluyor.
Türkiye'ye gelen kruvaziyer turistlerinin yüzde 30'u İstanbul'a, yüzde 25,7'si Kuşadası'na, yüzde 21,7'si İzmir Limanı'na geliyor. Norwegian Cnıise'un gemilerini İzmir yerine Kuşadası'na yönlendirme karan almasıyla Kuşadası'na geçen yıl gelen 427 geminin bu yıl 500'ü geçmesi beklenirken, 2013'te 187 gemi ağırlayan İzmir Limanı'nın bu yıl da bu sayıya ulaşacağı tahmin ediliyor.
Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Başkanı Başaran Ulusoy, Türkiye'nin kruvaziyer turizminde 'başlangıç noktası' olabilmesi için daha çok limana ihtiyaç duyduğunu söylüyor.
İstanbul'a birkaç liman yapılmasının şart olduğunu vurgulayan Ulusoy, bu yolla Türkiye'nin kruvaziyer gelirinin birkaç kat artabileceğini belirtiyor.
Ulaşılabilirlik etkisi
Prontotour Yönetim Kurulu Başkanı Ali Onaran, gemi firmalarının İstanbul'u artan ünü, uçak sefer sayısındaki artışla kolay ulaşılabilir hale gelmesi nedeniyle başlangıç limanı seçtiklerini söylüyor.
Türkiye'nin havayolu ulaşımında sağladığı gelişmeyi liman konusunda sağlayamadığına işaret eden Onaran, şöyle devam ediyor: "Galataport ihalesi iptal edilmeseydi, bugün çok daha farklı noktada olabilirdik. İhalenin yeniden yapılması sevindirici ama hala yeterli değil. Zeytinburnu, Ambarlı gibi bir bölgeye yolcu gemilerine yönelik liman bir an önce yapılmalı. Barcelona'ya, Roma'ya 2 milyon üzeri gemi yolcusu gelirken, İstanbul'a Santorini adasının biraz üzerinde 1 milyon turist gelmesi bile limanı olmayan bir şehir için büyük başarı." Son 4-5 yılda yurtdışı turlarda en hızlı artış sağlayan bölümün cruise olduğunu belirten Onaran, 2013'te Pronto'nun genel büyümesi yüzde 24 iken gemideki artışın yüzde 70 olduğunu, İstanbul çıkışlı gemilerle bu sayının daha da artacağını vurguluyor.
2013'te dünyada 20,9 milyon kişi kruvaziyer gemilerle gezerken, bu sayı bu yıl 22 milyona, 2018'de de 24,1 milyon kişiye ulaşacak. Bu yıl dünya kruvaziyer turizminin sadece gemiler açısından büyüklüğü 40 milyar dolara, yolcuların ve tayfaların limanlarda yapacağı harcamalar ise 18,9 milyar dolara çıkacak.
7-12 gün arasında değişen gemi turları kişi başı bin Euro ile 20 bin Euro arasında fiyatlardan satılıyor. En çok tercih edilen rota yüzde 37,3 ile Karayipler ve Bahamalar, yüzde 19,9 ile de Türkiye'nin de içinde bulunduğu Akdeniz oluyor.
Kruvaziyer turizminde ABD'de Florida, üç kruvaziyer limanıyla 1,5 milyar dolar gelir elde ediyor. Avrupa'da ise 493 milyon dolar gelirle Barselona ilk sırada.
Sektörün en büyük üç şirketi Carnival Corporation, Royal Caribbean Cruises ve Nonvegiun Cruise, yolcuların yüzde 79,4'ünü, gelirin de yüzde 71,8'ini elinde tutuyor.
Levent Gökmen/Ekonomist
Yorum Yaz