KİRADER: Kiracıyla ev sahibinin koşulları eşit!
Milyonlarca kiracı, ev sahibine karşı haklarını bilmiyor. KİRADER Genel Başkanı Büyüknohutçu, “İki taraf içinde şartlar eşittir” diyor.
Türkiye'deki milyonlarca kiracı, ev sahibine karşı haklarını bilmediği için büyük sorunlar yaşıyor. Bu konudaki yasa ve kanunlarının tekrar düzenlenmesi gerektiğini vurgulayan Kiracılar Derneği (KİRADER) Genel Başkanı Ali Ulvi Büyüknohutçu, emlaktasondakika'ya özel açıklamalarda bulundu.
.jpg)
KİRADER nasıl kuruldu? Ne tür çalışmalar yapıyor?
Tüketiciyi Koruma Derneği (TÜKODER) Avrupa Birliği'nden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı'yken Avrupa'daki sivil toplum örgütlerini inceleme fırsatı buldum. Almanya'da 3 milyon üyesi olan "Kiracılar Birliği" dikkatimi çekti. Bir proje çerçevesinde derneği yerinde inceledim. Türkiye'ye döndüğüm zaman ülkemizdeki bu önemli eksikliği gidermek üzere kiracının örgütlenmesi konusunda bir sivil toplum örgütü oluşturmak için arkadaşlarımla birlikte kolları sıvadık ve Kiracılar Derneği'ni kurduk. Kiracılara hukuksal danışmanlık desteği vermenin yanı sıra ülkemizde daha çağdaş bir kiracı hukukunun oluşturulması için çalışmalar yapıyoruz.
Kaç üyeniz var?
Ülke genelinde 5 bin civarında üyemiz var. Ancak nüfusumuzun yarısından fazlasının kiracı olduğunu düşünürsek bu sayı oldukça yetersiz tabii.
Kiracılar haklarını biliyor mu? Bu konuda yasal düzenlemeler var mı?
Maalesef birçoğu bilmiyor. Kiracılar kendilerini ev sahiplerine muhtaç ve mahkum hissediyor. Oysa ev sahibi kendi mülkünü kiraya veriyor, kiracılarda kendilerine ait olan paralarıyla kiralarını ödüyor. Yani koşullar eşit. O zaman hakların da eşit olması gerekiyor. Kiracılarda parası karşılığı herhangi bir tüketim malı ve hizmetini tüketen bireylerdir. Yani kiracılık bir alış-veriştir. Kiracılar bu anlamda ev sahiplerine karşı önemli haklara sahiptir. Ancak yasal düzenleme bu konuda yetersiz olduğu için kiracılar kendilerini koruma altında hissedememektedir. Türk Borçlar Yasası içerisine yamanmış birkaç paragrafla kiracının hakları korunmaya (korunmamaya) çalışılmaktadır. Kiracı haklarının "Borçlar Yasası" içerisinde düzenlenmesi en büyük yanlıştır zaten. Bu durumda kiracılar potansiyel borçlu görülerek ev sahibi karşısında peşinen baskı altına alınmaktadır. Kiracıların gerçek anlamda koruna bilmesi ve en temel insani hak olan "Barınma Hakkı"nın yasal güvence altına alınabilmesi için kiracı hakları ile ilgili düzenlemelerin "Türk Borçlar Yasası" dışına çıkartılarak bu konuda özel, kapsamlı ve çağdaş bir yasa yapılmalıdır.
TÜRKİYE NÜFUSUNUN YÜZDE 50'Sİ KİRACI
Türkiye'de resmi rakamlara göre kiracı olanların sayısı nedir?
Maalesef bu konuda bir istatistik çalışması yapılmamıştır bu güne kadar. Türkiye'deki konutların yüzde 60'ının ikinci konut olduğu bilgisi ve gerçeğinden yola çıkarak, ülkemizdeki nüfusun en az yüzde 50'sinin kiracı olduğunu var sayıyoruz.
‘ALMANYA'DAN OĞLUM GELECEK. EVDEN ÇIK'
Eskiden çok yaygın olan ‘Almanya'dan oğlum gelecek. Evden çıkın' baskısı son buldu mu sizce?
Evet "Almanya'dan oğlum gelecek, evden çıkın" baskısı sona erdi, ancak kiracıyı korumak için değil, tam tersine ev sahibinin kiracıyı daha kolay sokağa bırakabilmesi için bir değişiklik yapıldı. Şimdi kiracıyı sokağa atmak için ev sahibinin oğlunun Almanya'dan gelmesine gerek yok. "Dedem oturacak, teyzem oturacak" diye de ev sahibi kiracıyı çıkartabiliyor. Eskiden birinci derece akrabalar için kiracı çıkartılabilirken, şimdi ikinci derece akrabalar için de kiracı çıkartılabiliyor. Bu durumda kiracılar çok dikkatli olmalı ve evden çıkma talebini sözlü olarak kabul etmemeli. Ev sahibi talebini gerekçesi ile birlikte mutlaka yazılı iletmeli kiracıya. Çünkü bu şekilde boşaltılan evi, ev sahibi 2 sene boyunca gerekçesinin dışında başka bir kişiye kiraya veremez. Evden çıkan kiracı tersini kanıtlarsa tekrar o evi kiralama ve taşınma giderlerini ev sahibinden tahsil etme hakkına sahip. Onun için gerekçeli talebin kiracının elinde olması hayati önem taşıyor. Aksi takdirde kiracı evi boşaltmasın.
KOMŞULARI RAHATSIZ MI EDİYOR?
Bir ev sahibinin kiracıyı çıkarması için nasıl bir prosedür izlemesi gerekiyor? Buna karşılık kiracı kendini nasıl koruyabilir?
· Eğer kiracı kontrat tarihinden daha sonraki bir tarihle "tahliye taahhütnamesi" imzalamışsa,
· Aynı kira döneminde en az iki defa kirasını ödememişse ve ev sahibi ödeme ihtarı göndermişse,
· Kiracı taşınmaza değer kaybı yaratacak oranda zarar vermişse,
· Kiracı taşınmazın diğer komşuları için hayatı çekilemez hale getirecek kadar rahatsızlık yaratıyorsa,
· Ev sahibi o taşınmaza ikinci derece akrabası için ihtiyaç duymuşsa, o taşınmazdan başka boş bir taşınmazı yoksa ve bu talebini yazılı olarak kiracıya iletmişse,
· 10 seneden fazla bir süredir kiracı aynı taşınmazda oturuyorsa ev sahibi yasal hak olarak kiracısından taşınmazı boşaltmasını isteyebiliyor.
Bütün bunlara karşı kiracı öncelikle her şeyi, özellikle kira ödemelerini mutlaka belgeli yapmalı, asla kira kontratı dışında "tahliye taahhütnamesi imzalamamalı (imzalamak zorunda kalsa bile mutlaka ama mutlaka kira kontratı ile tahliye taahhütnamesinin aynı tarihli olmasına dikkat etmeli), taşınmaza zarar verdiği veya komşularını rahatsız ettiği iddia edilirse bununla ilgili bir mahkeme tespiti talep etmeli, ikinci derece akrabanın ihtiyacından dolayı tahliye talep edilirse bu talebi ev sahibinden yazılı olarak istemeli. Son maddedeki, on senelik zaman sonunda taşınmazı boşaltma yükümlülüğü karşısında maalesef yapacak bir şey yok. Bu konuda görev siyasilerin. Ya yeni bir yasa teklifiyle ya da Anayasa Mahkemesi'ne başvurarak bu maddenin iptal ettirilmesi gerekmektedir.
ARIZALARI EV SAHİBİ YAPTIRMALI
Ev sahibi kafasına göre kira artışı yapabilir mi?
Ev sahibi kafasına göre artış yapamaz. Türk Borçlar Yasası içerisindeki ilgili maddede belirlenen oranının üzerinde bir zam talep edemez.
Ev sahibinin kiracısına karşı sorumlulukları nedir?
Ev sahibi kiracısına ödediği paranın gerçek karşılığı bir ürün sunmak zorundadır. Kiraya verdiği taşınmazın demirbaş giderlerini karşılamak ve kira süresi içerisinde kullanım ömrü dolduğu için meydana gelecek olan arızaları yaptırmak zorundadır. Kiracı sadece kullanımdan doğan giderleri ekstra olarak öder. Örneğin binanın asansörü için kullanılan elektrik faturasını kiracı öder, ancak asansör bozulduğu zaman ev sahibi tamir ettirir. Ev sahibi kiracısına her ay kirayı ödediğine dair gerçek rakamı içeren bir belge vermek zorundadır.
KİRA KONTRATINDA ÇOK DİKKATLİ OLUN
Peki ev sahiplerinin en çok şikayet ettiği konu nedir?
Ev sahiplerinin en çok şikayet ettiği konu kiracıların elektrik ve su faturalarını ödemeden evden çıkmaları oluyor. Sonunda bu borcu ev sahibi ödemek zorunda kalıyor. Ev sahipleri bu konuda son derece haklı. Bunun önüne geçmek için ev sahipleri kiranın başlangıç tarihinden itibaren elektrik ve su aboneliklerinin kiracıları tarafından kendi adlarına yeniden alınmasını zorunlu tutmalılar.
Kiracılar ev sahibiyle sözleşme yaparken nelere dikkat etmeli?
Kira bedelinin kontratta gerçek rakamı ile yer almasını istemeliler. Şayet taşınmazda demirbaşlar var ise bunların durumunun kontrata yazılmasını ve mümkünse tarih atabilen bir fotoğraf makinesi ile fotoğraflanarak kontrata eklenmesini talep etmeli. Kira kontratı haricinde tahliye taahhütnamesi ve benzeri evraklar imzalamamalılar. Kontrata ev sahibinden başka bir şahıs kiraya veren olarak imza atacaksa bununla ilgili bir vekaletname talep etmeliler.
EV SAHİBİ KAFASINA GÖRE KİRA BELİRLEYEMEZ
Aynı mahallede bile kiralar farklılık gösteriyor. Bu konuda bir düzenleme yapılması gerekli değil mi?
Sadece aynı mahalle değil aynı apartmanda aynı nitelikteki dairelerin kira fiyatları da farklılık gösteriyor. Bunun için mutlaka bir yasal düzenleme gerekir. Belediyelerde emlak vergilerini belirleyen komisyonlar mahalle, sokak, bina yaşı, bina donanımları veya sosyal donatılara olan mesafelerini göz önüne alarak her mahalle veya sokak için ayrı ayrı kira bedelini metrekare olarak belirleyip ilan etmeli. Böylece kiracı kiralayacağı taşınmazın bir metrekaresinin fiyatını bilecek ona göre kendisine uygun semtte, uygun büyüklükte bir konut arayacak. Ev sahibi de kafasına göre kira bedeli belirleyemeyecek. Biz bu düzenlemeyi Türk Borçlar Yasası hazırlanırken önerdik ancak yasa içerisinde yer almadı.
Borçlar Kanunu'nun kiracıların tahliyeleri ile ilgili maddesi hakkında ne düşünüyorsunuz?
Tamamen bir "haksız koşul" kiracının tahliyesi bu kadar kolay olmamalı. Barınma hakkı en temel ve şemsiye haktır. Barınma hakkını kullanamayan insanların diğer haklarını beklendiği gibi kullanabilmesi düşünülemez. Tahliye ile ilgili maddeler bir an önce değiştirilerek her iki tarafıda mağdur etmeyecek şekilde yapılandırılmalıdır.
Merve N. Güreş/Emlaktasondakika.com
Yorum Yaz