Özel-kamu ortak yatırımları 35 milyar dolara ulaştı!
Yaklaşık 35 yıldır çeşitli modellerle devam eden kamu ve özel sektör ortak yatırım hacminin 26 milyar dolarlık kısmının işletmeye alındığı belirtildi
Yaklaşık 35 yıldır çeşitli modellerle devam eden kamu ve özel sektör ortak yatırım hacminin 26 milyar dolarlık kısmının işletmeye alındığı belirtildi.
Kalkınma Bakanlığı bünyesinde yapılan bir çalışmada, 1980'li yılların ortasından itibaren "yap-işlet-devret" modeli ile başlayan kamu-özel işbirliği modeli ile gerçekleştirilen yatırım hacminin 35 milyar dolara ulaştığı belirtildi. Bu yatırımların 26 milyar doları işletmeye alınmış durumda. 9.3 milyar dolarlık kısmı ise ise halen devam eden yatırımlardan oluşuyor. Aynı çalışmada, Türkiye'nin kamu-özel ortaklığı modeliyle başlattığı yatırımların tutar/adet olarak ortalama büyüklüğünün Avrupa Birliği'ne göre oldukça yüksek olması dikkat çekti. AB'de, ortalama büyüklük proje başına 163 milyon euro seviyesindeyken, Türkiye'de ortalama büyüklük 242 milyon euro olarak belirlendi.
Havalaanı ilk sırada
Yapılan çalışmada, Türkiye'nin 1986-2011 döneminde 26 milyar 42 milyon dolar tutarında kamu-özel işbirliği modeline göre proje tamamlanarak işletmeye alındığı bilgisi yer aldı. Bunların içinde 12 milyar 580 milyon dolar ile havaalanı projeleri en fazla payı oluşturdu. Yaklaşık 1.5 milyar dolar ile liman ve 1.1 milyar dolar ile kent altyapı projeleri takip eden büyük yatırımları oluşturdu.
Çalışmada aynı dönemde, sözleşmeye bağlanan ve devam eden projelerin ise sıralamayı değiştireceği bilgisine de yer verildi. Halen devam eden 9 milyar 335 milyon dolar düzeyindeki yatırımlarda, karayolu yatırımları 8 milyar dolar ile en büyük payı aldı. Körfez köprü geçişi dahil Gebze-İzmir Otoyolu Projesi 6 milyar doları geçen yatırım maliyeti ile devam eden kamu-özel ortak yatırımları içinde en büyük payı oluşturdu.
Çalışmaya göre Türkiye'de uygulamaya alınan 26 milyar dolarlık kamu-özel sektör ortaklığı yatırımlarının 13.5 milyar dolarlık kısmı 'İşletme Hakkı Devri', 8.1 milyar dolarlık kısmı 'Yap-İşlet-Devret', 4.3 milyar dolarlık kısmı da 'Yap-İşlet' modelleriyle gerçekleştirildi. Sözleşmeye bağlanan yatırım aşamasındaki projelerin ise 8.6 milyar doları 'Yap-İşlet-Devret', 264 milyon doları İşletme Hakkı Devri ve 385 milyon doları ise kampus hastaneler başta olmak üzere sağlık yatırımları için geliştirilen Yap-Kirala-Devret modeliyle hayata geçiriliyor.
Avrupa'ya göre daha büyük yatırım yapılıyor
AB ortalamasından büyük
Kalkınma Bakanlığı'nın sözkonusu çalışmasında, Avrupa Birliği ülkelerinde kamu-özel ortaklığı modelleriyle yapılan yatırımların ortalama büyüklüğünün 163 milyon euro, Türkiye'deki projelerin ortalama büyüklüğünün ise 242 milyon euro olduğu bilgisine de yer verildi. Sektörel olarak kamu-özel ortaklığı ortalama proje büyüklüğü, havaalanı yatırımlarında 820 milyon dolar, endüstriyel tesis ve kentsel altyapıda 584 milyon euro, karayolu projelerinde 390 milyon dolar, sağlık projelerinde ise 385 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Mehmet Kaya/Dünya
Yorum Yaz