Ressam Hüsamettin Koçan, köyüne 10 milyon dolarlık Baksı Müzesi'ni açtı!

Baksı Müzesi Doğu Karadeniz'de, Bayburt'un 45 km dışında, Çoruh Vadisi'ne bakan bir tepenin üzerinde kurulu... Eski adıyla Baksı, bugünkü adıyla Bayraktar köyünde yükselen bu sıra dışı müze, çağdaş ve geleneksel el sanatlarına aynı çatı altında yan yana, iç içe yer veriyor. Müze projesinin mimarıysa ressam ve akademisyen Hüsamettin Koçan. Doğup büyüdüğü köyde istihdamı artırmak, başka illere göçü durdurmak ve burayı kültür turizminin önemli bir noktası yapmak için 2000 yılında filizlendirmeye başlamış Koçan müze projesini. 10 yıllık zorlu bir serüvenin ardından 2010 yılında kapılarını açan müze, 30 dönümlük arazi üzerine kurulu. Bu hafta Eko Sanat'ta Hüsamettin Koçan'la 10 milyon dolarlık bir yatırım olan Baksı Müzesi'ni ve müzenin en çok göç veren illerimizden Bayburt'a faydalarını konuşmak için bir araya geldim. 

 

Aslında 1987 yılında oluşmuş Koçan'ın kafasında müze projesi. Babasının vefatının ardından gittiği va aynı zamanda doğduğu köy olan Baksı'da azalan hane sayısına karşı bir önlem almak gerektiğine karar vermiş. Koçan, "Bugün köyde sadece 47 hane var. Ben büyürken 80 hane vardı. İstanbul'a, Ankara'ya, Çoruh'a hatta Fransa ve Almanya'ya bile göç vermiş. Çalışma imkânı yok ve tahıl üretimiyle ekonomi oluşmuyor. İklim çok kısa, nisan sonu başlıyor, eylül sonu bitiyor" sözleriyle özetliyor Bayburt'taki şartları. Çözümü de bir sanatçı olarak sanatta bulmuş. Öyle ki Baksı Müzesi sadece sergi alanlarından oluşmuyor, köy halkına istihdam sağlayacak atölye çalışmalarına da ev sahipliği yapıyor. Tarım sezonunu kapatan köy halkı, kilim ve ehram dokumaya başlıyor. Üstelik onların dokudukları bu el işleri Arzu Kaprol, Özlem Süer gibi tasarımcıların koleksiyonlarında hayat buluyor. 

 

Hüsamettin Koçan eşiyle birlikte tüm birikimlerini bu müze için harcamış. Müze yatırımının maliyeti yaklaşık 10 milyon dolar. "47 hanelik bir köyde 10 milyon dolarlık yatırım risk değil mi?" diye soruyorum. Herkesin kaderine terkettiği köye çağdaş sanatı getirmenin verdiği gururla "Bu riske değerdi," diye anlatıyor. 10 milyon dolarlık bütçeye envanter yani koleksiyon dahil değil. Ancak yaklaşık 20 farklı kişi ve kurumdan destek aldıklarını söylüyor. 2004'te 'Şaman Güncesi' sergisinden kalan resimlerin bir kısmını satıp müze için harcamak zorunda kalan Koçan, bir dönem de Dragosta'ki evini satma noktasına gelmiş. Öte yandan Koçan, bölgedeki çamurdan da faydalanacaklarını söylüyor. Koleksiyon Mobilya'nın sahibi, tasarımcı Faruk Malhan projeyle ilgileniyormuş. 

 

Baksı Müzesi, Baksı Kültür Sanat Vakfı'na ait. Müzeyi vakıf finanse ediyor. Peki ama vakıf nasıl kendi kendini döndürüyor, sermayeyi nereden buluyor? Hüsamettin Koçan'a bu soruları yöneltiyorum. Baksı Dostu Projesi'nden bahsediyor. Dileyen herkes Baksı Dostu olabiliyor ve müze için gerekli paranın toplanabilmesinde katkı sağlayabiliyor. Üyelik bedeli yıllık 200 lira. Koçan, Kültür Bakanı Ertuğrul Günay gibi isimlerin de Baksı Dostu olduğunu söylüyor. Üye olmak için gerekli bilgiyi www.baksi.org adresinden alabilirsiniz. Bir de devlet desteklerinden söz ediyor. Kuzeydoğu Anadolu Kalkınma Ajansı ve Bayburt Valiliği de köy kadınlarının kilim dokumalarına destek olmuş.

 

Peki müze amacına ulaştı mı? Günde kaç kişi ziyaret ediyor ve köyden göçün önüne geçilebildi mi? Hüsamettin Koçan, uzun yıllar evvel köyden gidip Fransa'ya yerleşen ailelerin tatillerini artık Baksı'da geçirdiklerini anlatıyor. Ayrıca sırf Avustralya'dan yabancı turistler müzeyi görmek için Bayburt'a gelmiş. Zaten müzenin içinde 30 kişilik konuk evi de var. Henüz kimseden ücret almasalar da yakında kültür turizmine açacaklarını söylüyor. Müzenin günlük ziyaretçi sayısıysa 40 ila 140 arasında değişiyor.

 

Sergileme Salonu: 1.500 metrekarelik bu alanda, Şahmaran, Köroğlu, Eshab-ı Kehf temalı halk resmi örnekleri, camaltı işleme koleksiyonu, yazı resimler, şifa tasları, alemler, taş baskılar, çömlek ve seramikler, ehramlar müzenin geleneksel el sanatlarını temsil ediyorlar.

 

Bayburt Evi: Özgün bir Bayburt evinin yerel mimari unsurlarını barındırıyor. 

Konferans Merkezi: 150 koltuk kapasiteli salonda eğitici programlar düzenleniyor. 

Atölyeler: Sürekli üretime yönelik dokuma ve seramik atölyeleri yıl boyunca yerel halka hizmet veriyor 

Kütüphane: Bu birimde sayıları 10 bine ulaşan sanat ve halk bilimi ile ilgili yayınlar yer alıyor. 

Konuk evi: 30 kişinin konaklayabileceği bir alan mevcut.