Sait Halim Paşa Yalısı'na yıllarca Türkler alınmadı!

Yeniköy'ün en seçkin yapılarından biri de kuşkusuz Sait Halim Paşa Yalısı... Sait Halim Paşa, Sultan Abdülhamid'in sadrazamının torunuydu. Belirli bir muhalefet grubunun gizli üyesiydi ve yalı sık sık casus arayan hükümet kuvvetlerince basılırdı. Türkiye'nin Birinci Dünya Savaşı'na girmesine neden olan antlaşmayı imzalamasıyla tanınan ve daha sonra bir suikaste kurban giden Sait Halim Paşa'ya ait, neo-klasik tarzdaki yalının içi bir yangında mahvoldu.Yalının tespit edilen ilk sahipleri Düzoğulları Ailesi. Bilindiği kadarıyla Düzoğullları'ndan kalan yalıyı Aristarhis Ailesi tamamen yıktırdı ve tahmini 1863 yılında yeniden inşa ettirdi. Yalı, 1876 yılında Prens Abdülhalim Paşa'nın mülkiyetine geçti. Ancak o dönemde yalının harap halde olması ve de istenilen büyüklükte olmaması nedeni ile Çanakkaleli mimar-kalfa Petraki Adamandidis'e bugünkü biçimiyle yeniden yaptırıldı. 

 

 

Abdülhalim Paşa'nın 1890 yılında vefatı ile mülkü Paşa'nın dokuz evladına kaldı. Sait Halim Paşa, kardeşlerine ait hisseleri satın alarak 1894 yılında yalının tamamına sahip oldu. Sait Halim Paşa Yalısı yıllarca metruk kaldıktan sonra 1955'de Turizm Bankası'na geçti ve bir müddet sadece yabancıların girebildiği kumarhane olarak kullanıldı. Birçok ünlü yabancı kumarbazın, yalıda büyük paralar kaybettiği iddia edilmekte. Yangın tehlikesi ve benzeri sebeplerle kumarhane 1972 yılında Hilton'a devredildi. 1974 yılında tadilattan geçen yalının asıl büyük renovasyonu 1980- 1984 yıllarında, Turizm Bankası tarafından TAÇ Vakfı'na (Türkiye Anıt ve Çevre Koruma) yaptırılarak gerçekleşti. 1989'da TC Turizm Bankası, Türkiye Kalkınma Bankası'na dönüştürülünce yalının sahibi Türkiye Kalkınma Bankası oldu. 

 

 

Yalının bahçesi yaz aylarında restoran olarak işletilmiş, odalarının bir bölümü müze olarak düzenlendi. Bunun yanı sıra Başbakanlık yazlık konutu olarak da kullanıldığı ve zaman zaman resmi toplantıların da burada yapıldığı özel arşivlerde karşımıza çıktı. Yalı 1995 yılında geçirdiği yangın sonrasındaBaşbakanlık Resmi Konuk Evi adı altında restore edildi. Bu restorasyon 2002 yılında tamamlandı. Yalı, yangından önceki haline göre değil de inşa edildiği 1860'lı yıllardaki haline göre restore edildi, 2004 yılında Göçtur Turizm A.Ş.'nin işletmesine devredilene kadar da kullanılmadı. Yalı, 2007 yılından itibaren Yeniköy Turizm Yatırımları ve Tic. A.Ş. tarafından işletilmekte.

 

 

 

Sait Halim Paşa Yalısı, mermer bodrum katı üzerinde iki katlı olarak inşa edildi. Ampir ve eklektik üsluplar içinde değerlendirilen yalının genel planını orta sofa etrafında sıralanmış odalar oluşturmakta. Yalının güney tarafı selamlık, kuzey tarafı harem olarak düzenlenmiş. Selamlık bahçesine açılan kapının önünde bulunan iki aslan heykeli nedeniyle de yalı 'Aslanlı Yalı' olarak bilinmekte. 

 

 

 

İstanbul Boğazı'ndaki yalılara paha biçilse de, uluslararası emlak brokerları için de yalılar vazgeçilmez... Yüz yıllar boyunca ayakta kalmayı başaran yalılar, hala İstanbul'un simgelerinden biri olarak kabul ediliyor. Emlak uzmanları, Sait Halim Paşa Yalısı'nın değerinin 150 milyon dolar civarında olduğunu söyledi. 

 

 

Olağanüstü mimarisiyle dikkat çeken yapının birçok kez yanmasına rağmen değerinin bu kadar yüksek olması, konumu ve büyüklüğü olarak gösteriliyor. Kont Ostrorog Yalısı'nın değeri de 85-90 milyon dolar arası. Üsküdar'daki bu özel yalının şu andaki sahibi ise Koç Holding Onursal Başkanı Rahmi Koç. 

 

 

Sait Halim Paşa'nın bulunduğu Yeniköy'deki caddedeki dükkanlar yalının mutfakları olarak kullanılıyordu. Sait Halim Paşa'nın sağlığında kapısında, "Aç olan buyursun yesin" yazdığı, tarihçiler tarafından da doğrulandı. 1905'te bu yazıyı gören birçok kişi, yemek yedi ve paşaya teşekkür etti. Yalıda sofalar etrafındaki trabzanlı localar, çok eski bir geleneğin devamı olarak yıllarca hizmet verdi. 

 

 

Merdivenleri, avizeleri, kakma kapıları, Atatürk Köşesi, kristal aynaları, yıldızlı masaları, büfeleri tam bir saray havası yalının en önemli özelliklerinden biri olarak gösteriliyordu.