Borsaya emlak çıkartması!
Birçoğumuz ne olduğunu bilemeyebiliriz ama GYO’lar halka açık kurumsal gayrimenkul şirketleri olarak faaliyet gösteriyor
Birçoğumuz ne olduğunu bilemeyebiliriz ama GYO'lar halka açık kurumsal gayrimenkul şirketleri olarak faaliyet gösteriyor. Hisseleri borsada işlem gören GYO'ların ürettiği konutları satın alamasanız bile hisselerini satın alabilirsiniz. Bu sayede hem iyi bir yatırım yapabilir hem de istediğiniz GYO'ya ortak olabilirsiniz.
Türkiye'nin ekonomik hayatına batılı ülkelere göre oldukça geç giren GYO'lar gayrimenkul sektöründe aktif bir rol üstlenmeye başladı bile. Halka arz yoluyla sağlanan sermayeden kurumsallığa, vergi teşvikinden müşteri güvenine kadar pek çok avantajı bulunan GYO'lar, ekonomik krize karşı sektörü ayakta tutan unsurlar arasında sayılıyor. Yabancı yatırımcı açısından bakıldığında da, halka açık şirketlerin yatırımcıya daha fazla güven vereceği belirtiliyor.
Gayrimenkul sektörünün son zamanlarda gösterdiği performans sebebiyle firmalar arasında rekabet gün geçtikçe artıyor. Bu durum şirketleri yeni atılımlara zorluyor. Bunlardan biri de gayrimenkul yatırım ortaklığı kurmak.
1996'da Vakıf GYO'nın halka arz edilmesiyle başlayan süreçte, 16 yılda sadece 24 GYO İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda (İMKB) işlem görmeye başladı. Şu anda kuruluş iznini almış 5 şirketin dışında GYO kurma planı olan şirketler de bulunuyor. Önümüzdeki günlerde bu sayının artacağına değinen uzmanlar, GYO'ların hem gayrimenkul sektöründe hem de sermaye piyasalarında çok aktif olacağını ifade ediyor. GYO'ların küçük yatırımcı için de cazip yatırım araçları olduğunu belirten uzmanlar konut ya da başka bir gayrimenkulün tamamını alacak kadar büyük sermayesi olmadığı halde gayrimenkul sektöründeki karlılıktan yararlanmak isteyen küçük yatırımcıların, GYO hissesi alarak büyük gayrimenkul projelerine bir nevi ortak olabileceğini söylüyor.
GYO'lar ve GYO kurmak için yola çıkan inşaat şirketlerinin ise kurumsallaşma, şeffaflaşma, vergi muafiyeti gibi avantajlar elde ediyor. Bazı müteahhitler, aile ortaklığı ile kurulmuş şirketlerinin geleceğini güvence altına almanın en iyi yolunu GYO kurmak olarak görüyor.
En son halka arz edilen Özak GYO ile birlikte şu anda 24 tane halka açık GYO bulunduğunu kaydeden Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları Derneği (GYODER) Başkanı Işık Gökkaya, yeni Türk Ticaret Kanunu'nun yürürlüğe girmesiyle birlikte tüm şirketlerin tıpkı halka açık şirketler gibi bazı kurallara tabi olacağını söyledi. Bu zorunlulukların halka açılmayı kolaylaştıracağını anlatan Gökkaya, böylece halka açık şirket sayısının artacağını ifade etti.
GYO'ların sermaye ve enstrümanların zenginliği çerçevesinde finansa daha kolay ulaşma imkânı bulduğunu belirten Gökkaya, böylece GYO'ların daha fazla ve büyük projelere imza atabildiğine dikkat çekti. GYO olma sürecinin şirketlerin kurumsallaşmasını ve şeffaflaşmasını sağladığını da belirten Gökkaya, “GYO'ların otomatik olarak kurumlar vergisi muafiyeti var ve bu finansal olarak büyük bir avantaj. Böyle baktığınız zaman GYO'lar halka açık inşaat şirketi olarak diğerlerine göre daha avantajlı görünüyor” dedi.
GYO'ları yabancı yatırımcı için aşina olunan bir ‘enstrüman' olarak nitelendiren Gökkaya, “Eğer küçük yatırımcı açısından bakarsak, gayrimenkul için yeterli finansmanı olmayan yatırımcılar, GYO'lara yatırım yaparak bir yatırımcı kimliği kazanmış olurlar. Bu yatırımlar şirkete sürekli nakit akışı sağlar” diye ekledi.
GYO'ların sadece Türkiye'nin değil, dünyanın yükselen yıldızı olduğunu belirten ULI Başkanı ve GYODER Eski Başkanı Haluk Sur ise, global kriz sürecinde kurumsal gayrimenkul yatırımlarının artıyor olmasının çok dikkat çekici olduğunu ifade etti. Krizle geçen 3,5 - 4 yıl içinde kurumsal gayrimenkul yatırımlarında 7 trilyon dolar, gayrimenkul şirketlerinin büyüklüğünde ise 800 milyar dolar artış olduğuna dikkat çeken Sur, gayrimenkulün krize karşı bir kalkan oluşturduğuna değindi.
Satışı kolaylaştırıyor
Halka açık ve İMKB'de işlem gören bir şirket olmanın müşteri gözünde güvenilirliği ve saygınlığı yükselten bur durum olduğunu söyleyen Sinpaş GYO Genel Müdür Yardımcısı Barış Ekinci, bunun da satışı kolaylaştıran bir unsun olduğunu vurguladı. GYO olmanın aynı zamanda bazı zorlukları da beraberinde getirdiğini anlatan Ekinci “ GYO olmak hizmet ve üretim kalitenizi, müşteri memnuniyetini hep yükseltmek ve daha doğru, daha kazançlı yatırımlar yapma zorluğunu da beraberinde getiriyor. Ayrıca hem ev sahiplerinizin hem de yatırımcılarınızın memnuniyetini düşünerek çalışmak durumundasınız” diye konuştu.
Halka arzdan gelecek sermaye
Gayrimenkul sektörünün bir numaralı gündem maddesi kentsel dönüşüm de GYO olma nedenlerinden biri olarak karşımıza çıkıyor. Dumankaya Yönetim Kurulu Üyesi Uğur Dumankaya Türkiye'deki kentsel dönüşüm sürecinin 5-10 yıla, belki de 20 yıla yayılacağını belirterek “Bu süreçte uluslararası alanda rekabet edebilecek güçte bir sermaye yapınızın olması önem arz ediyor. Dumankaya'nın halka arzından gelecek sermaye bu yönde de kullanılacak” dedi.
Bilinirlik açısından avantaj
Sur Yapı Yönetim Kurulu Başkanı Altan Elmas GYO'ların bilinirlik açısından çok avantajlı olduğunu belirtti. GYO'lara tüm dünyada borsa üzerinden erişim sağlanabildiğine dikkat çeken Elmas “Dış kaynaklı yatırımların, fonların ilk baktığı adreslerden bir tanesi borsadır ve borsaya kote şirketlerdir. O anlamda da bir imaj avantajı sağlıyor. Bir de yatırım yapan insanların yatırımı yapması ve çıkış stratejilerini de derinletmiş oluyorsunuz” şeklinde konuştu.
Şirketi geleceğe taşıyor
Ağaoğlu Şirketler Grubu Genel Müdürü Hasan Rahvalı ise GYO olma sürecinden kurumsallaşma ve 32 yıllık şirketlerini geleceğe taşımaktan başka bir beklenti içinde olmadıklarını vurguladı. GYO'ların vergi avantajı sağlandıkları için kurulması mantığına karşı olduklarını anlatan Rahvalı “ Kazancımızı nasıl temettü olarak halkımızla paylaşıyorsak devletimizle de vergiyi paylaşmamız lazım. O da kamunun payıdır, esirgememek lazımdır diye düşünüyorum” dedi.
Sorumluluk artıyor
Özak Global Holding'in Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Akbalık, Özak GYO'nun halka arz edilmesiyle beraber sorumluluklarının artığını dile getirerek “Bu süreçte bizlere güvenerek, ortağımız olan 6 bin 52 yatırımcıyla gayrimenkul sektöründe daha güçlü ve daha kalıcı, doğru projelerle gündemde olacağımızdan emin olabilirsiniz” dedi. Akbalık, “Özak GYO'nun halka arzı ile müşteri beklentilerini öngören kısa, orta ve uzun vadede karlı yepyeni projelerimiz için finansman sağlamayı hedefliyor, bundan sonrası için istikrarlı büyüme ve karlı projeleri hayata geçirme sözü veriyoruz” diye konuştu.
Kayıt dışılık azalır
Konuyla ilgili görüşlerini beyan eden Sermaye Piyasası Kurulu Başkanı Prof. Dr. Vedat Akgiray, GYO olan inşaat firmalarının finansman tarafında alternatif bir model teşkil ettiğini belirtti. GYO'ların konut ve iş/alışveriş merkezleri gibi büyük ölçekli projelerin hayata geçirilmesinde önemli rol oynadıklarını anlatan Akgiray, GYO portföylerine alınacak gayrimenkul projelerinin yasal izinli olma zorunluluğuna değinerek, GYO'ların sektördeki kayıt dışılığın azalmasında ve yanlış yapılaşmanın önüne geçilmesindeki etkisini anlattı.
Maliyetlerle uğraşmak gerekmeyecek
Toplumumuz açısından gayrimenkule yatırım yapmanın geleneksel bir tercih olduğunu ifade eden İMKB Başkanı İbrahim Turhan ise, doğrudan gayrimenkul almak yerine GYO'lar üzerinden yatırımcıya değer katabilecek, aynı zamanda işletme, kiralama, vergi gibi maliyetlerle uğraşmalarını ortadan kaldıracak bir kurumsallaşmanın içinde olmalarının faydalı olabileceğine değindi.
İMKB - 30 ve İMKB - 100'de işlem görüyorlar
İMKB'de işlem gören toplam 25 inşaat şirketinin toplam ödenmiş sermayeleri 6,7 milyar TL olurken bunların toplam piyasa değerleri 13,2 milyar TL'ye ulaşıyor.
İnşaat sektöründe faaliyet gösterip de İMKB - 30 ve İMKB - 100'de işlem gören toplam dört inşaat şirketi bulunuyor. Bunlardan Emlak Konut GMYO ile Sinpaş GMYO hem İMKB - 30'da hem de İMKB - 100'de işlem gören büyük inşaat şirketleri olarak dikkat çekiyorlar. Bunlardan Emlak Konut GYO'nun piyasa değeri 5,7 milyar TL olurken Sinpaş GYO'nun piyasa değeri de 762 milyon TL. İMKB - 100'de işlem gören İş GYO'nun piyasa değeri 774 milyon TL iken Torunlar GYO'nun piyasa değeri 1 milyar 071 bin TL.
Öte yandan Borova Yapı Endüstri A.Ş., Enka İnşaat, Ataç İnşaat, Utopya İnşaat ve Tek-Art İnşaat olmak üzere GYO olmadığı halde İMKB'de işlem gören 5 inşaat şirketi bulunuyor.
Birçok firma ağır SPK kuralları nedeniyle borsaya girmekten çekinse de, firmalar gün be gün halka arzını duyurmaya devam ediyor. Bu şirketlerden biri Özak GYO oldu. Geçtiğimiz Şubat ayında firmanın halka açılmasının ardından önümüzdeki dönemde halka arz olmayı bekleyen yeni inşaat şirketleri de işlemlere başladı. Bu firmalar arasından yer alan Büyükhanlı GYO ve Halk Gayrimenkul GYO'nın işlemlerinin tamamlanmasının ardından halka arz olması bekleniyor. Tuna GYO ve Servet GYO da SPK'dan kuruluş izni alan ancak z halka arzlarını gerçekleştirmemiş şirketlerden bazıları. Yine tanınmış firmalardan biri olan Ağaoğlu da halka arz olma konusunda hazırlık yapan şirketler arasında yerini alıyor.
Öte yandan GYO kurmak için hazırlık çalışması içinde olduğunu kamuoyuna duyuran birçok inşaat şirketi bulunuyor. Dumankaya İnşaat, Emay İnşaat, Özdilek, Ora Gayrimenkul, İlbak Holding, Çalık Gayrimenkul, Sur Yap ve Seha Yapı bu şirketlerden bazıları. Ayrıca Rönesans İnşaat da GYO olmadan İMKB'deki yerini almak için çalışmalara başlasa da, ekonomik konjonktürü göz önünde bulundurarak, halka arz çalışmalarını bir süre erteledi.
Gayrimenkul firmalarının yanı sıra halka arz olmayı bekleyen bir diğer kurum ise İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) oldu. Gayrimenkul yatırımı için şirket kurmaya hazırlandığını açıklayan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş, İBB'nin binlerce metrekare arazisi ve yüzlerce gayrimenkulü bulunduğunu belirterek, belediyenin 26. şirketinin GYO statüsünde kurulacağını ifade etti.
İstanbul'da belediyenin sahip olduğu arsa ve gayrimenkulleri artık satmama konusunda önemli bir karar aldıklarını belirten Kadir Topbaş, "Bundan sonra belediye olarak gayrimenkullerimizi satmıyoruz. Gayrimenkul yatırım ortaklığı kuruyoruz” dedi. İBB'nin çatısı altında GYO kurmanın akıllıca bir iş olduğunu vurgulayan Kadir Topbaş, “Bu şirketi kurmamızla birlikte birileri tarafından dillendirilen 'sattınız, birilerine rant sağladınız' iddialarını da ortadan kaldıracağız" diye konuştu.
Milliyet Emlak
Yavuz Karaman
Yorum Yaz