Hizmet ve ticaret sektörlerinde durum fena değil, inşaatta ise pek parlak değil!
İnşaat, hizmet ve ticaret sektörlerindeki durumları değerlendiren Dünya Gazetesi Köşe Yazarı Alaattin Aktaş, hizmet ve ticarette sektörlerinde durumların iyi olmadığını, inşaat sektöründe ise diğerlerine nispeten iyi olmasına rağmen durumun pekte parlak olmadığını dile getirdi
Ekonomik gidişata ilişkin göstergeleri temelde ikiye ayırmak mümkün. Biri gerçekleşmeler. Kapasite kullanımı gibi, sanayi üretimi gibi, tarımsal üretim gibi, dış ticaret, cari denge, bütçe, istihdam gibi. Bu veriler arasında ilk oluşan, kapasite kullanım oranı. Diğer veriler ise daha geç ortaya çıkıyor. Ekonomik gidişatın nihai göstergesi tabii ki GSYH büyüklüğü ve gelişme hızı. Ancak GSYH, doğal olarak en son alınabilen veri durumunda.
Gidişatı ortaya koyma potansiyeli olan diğer veri grubu ise iş aleminin ekonomiye nasıl baktığını gösteren veriler. Yani TÜİK'in belirlediği sektörel güven endeksleri ve Merkez Bankası'nın hesapladığı reel kesim güven endeksi. Bir de bugünkü değerlendirmemiz dışında olan tüketici güven endeksi var.
Bugün, sektörel güven endekslerini ve reel kesim güven endeksini masaya yatırmak istedik. Bunu yaparken, yalnızca bu yılki duruma bakmadık, bu yetersiz bir değerlendirme olurdu çünkü, 2011 ve 2012 yıllarının tümündeki eğilimi de karşılaştırma yapılabilmesi açısından bilginize sunduk.
Büyümeye ilişkin ilk ipuçları
Grafikler gidişatın izlenmesini çok kolaylaştırıyor. Hizmetler sektörü güven endeksi ile perakende ticaret sektörü güven endekslerinde 2011, 2012 ve 2013'ün ilk dört ayında aynı yönde bir gidişat var. Ne var ki, yön aynı olmakla birlikte, 2012 ve 2013 yıllarındaki endekslerin, 2011'deki endeksin altında kaldığı dikkati çekiyor. Bir tek istisna var; perakende ticaret sektörü güven endeksinde bu yılın mart ayında, 2011'in aynı ayının üstünde bir gerçekleşme oldu.
Tablo böyle… 2013, 2012'ye yakın; 2011'in ise altında. Alın size büyümeye ilişkin bir ipucu! İş alemi ekonomiye nasıl bakıyor, gidişatı nasıl görüyor, işte ortada. Buradan hareketle büyüme konusunda iyi kötü bir tahmin yapmak için ilk malzeme ortaya çıkmış oluyor.
İş aleminin ekonomiye daha bir güvenle baktığı 2011 yılındaki büyümenin yüzde 8.8 olduğunu, güvenin azaldığı 2012'de ise yüzde 2.2 büyümede kalındığını hatırlatalım.
Hizmet yatay, perakende biraz!
Hizmet sektörü güven endeksi ilk dört ayda geçen yılla adeta yapışık seyretti. Geçen yılın ilk dört ayının ortalamasında 102.2 olan endeks, bu yıl 101.9 olarak gerçekleşti. 2011'in ilk dört ayındaki endeks 108.8 olmuştu.
Perakende ticaret sektörü güven endeksi ise ilk dört ayın ortalamasında 2011'in altında kalmakla birlikte geçen yılki düzeyin üstüne çıktı. Söz konusu endeks, ilk dört ay ortalamasında 106 olarak gerçekleşti. Geçen yılın ilk dört ayındaki ortalama 102.8, 2011'in aynı dönemindeki ortalama 108.9 olmuştu.
İnşaatta durum kötü
İnşaat sektöründe, güven endeksinin ortaya koyduğu tabloya göre, işlerin pek de iyi gitmediği, daha doğrusu beklentilerin olumlu olmadığı gözleniyor. İnşaat sektörü güven endeksi 2011 yılının ilk dört ayının ortalamasında 95.3 düzeyinde gerçekleşmiş, geçen yılın dört aylık ortalaması ise 93.4 olmuştu. Bu yıl ise aynı dönemde 88.4'lük bir ortalama oluştu.
Zaten inşaat sektöründe 2011 yılı başından bu yana geçen 28 ayda yalnızca bir ay iyimserlik sınırı olan 100'ün üstüne çıkılabildi. İnşaat sektörü güven endeksi 2011 yılının nisan ayında 100.5 düzeyinde gerçekleşti, bir daha da 100 sınırı görülemedi.
Tüm sektörel güven endeksleri ve Merkez Bankası'nın reel kesim güven endeksi 0-200 arasında değer alabiliyor ve endeksin 100'den büyük olması sektörün mevcut ve gelecek döneme ilişkin iyimserliğini, 100'den küçük olması ise kötümserliğini gösteriyor.
İnşaat sektörü güven endeksi, nisan ayı itibariyle 92.6 düzeyinde ve bu haliyle iyimserlik sınırının epeyce uzağında bulunuyor.
İnşaat sektörü güven endeksinin nisandaki düzeyi kadar, çizdiği eğri de sanki bir kırılmaya işaret ediyor. Hizmet ve perakende ticaret güven endeksleri ilk dört ayda yukarı yönlü bir grafik çizmişti. Bu eğilim inşaatta kesintiye uğradı. İnşaat sektörü güven endeksi ilk üç ay yükseldikten sonra nisanda geriledi. Endeks, bu haliyle en azından geçen yılki eğilime göre farklı bir grafik çizmiş oldu.
İnşaattaki olumsuzluğun iki yönlü olduğunu da gözden kaçırmamak gerek. Hem endeks bir kırılma gösterdi, hem de 100'ün altında.
Bu arada inşaat sektöründe faaliyetleri kısıtlayan temel etkenlerin neler olduğu sorusuna, yüzde 32'lik oranla “kısıtlayan etken yok” yanıtı verilmiş, finansman sorunları ile talep yetersizliği de yüzde 30'arlık pay almış durumda.
Öte yandan, sektör temsilcilerinin, mevcut işlerin faaliyetlerin 7 ay sürmesine yeteceği ifade ettikleri gözleniyor.
Reel kesimin güveni yataya döndü
Merkez Bankası'nca oluşturulan reel kesim güven endeksinde ilk üç ayda görülen iyileşme eğilimi, inşaat sektörü güven endeksinde olduğu gibi, nisanda yataya dönmüş durumda. Söz konusu endeks, geçen yılın ilk dört ayında düzenli olarak yükselmişti.
Bu arada, reel kesim güven endeksinde 2011 yılının ilk dört ayında 114 olan ortalama, geçen yıl 109.5'e düşmüştü. Bu yılın ilk dört ayı ise 108.4'lük ortalamayla geçildi.
ALAATTİN AKTAŞ /Dünya
- Etiketler:
- İnşaat
- İnşaat Sektörü
Yorum Yaz