Kiev’de İstanbul gibi bozuk yapılaşmaya yer yok!
Selahattin Duman, bugünkü yazısında Kiev'in tarihi mimiarisini ele aldı. Duman, Kiev'in İstanbul'a göre daha düzenli bir şehir olduğunu yazdı
Başlığı “Kasabalının eline düşen şehir” diye düzeltmezsek İstanbul'a haksızlık olacak ama ne yapalım? İşin aslı böyle.. Üç imparatorluğun başkentine kasaba formu vermek için yarışan “İstanbul âşıklarının(!)” bunları bilmesi gerek..
Kiev'de tek bir gecekondu yok.. TOKİ işi, çay kutusu veya peynir kalıbı dizaynlı tek bir yapı yok..
Yarım akıllı mimarların kendini ispat derdiyle abuklaştırdığı yapılar da yok..
Şehir ya geçen yüz yıldan kalma binalarla şekillendirilmiş ya da nehrin öte yakasındaki modern binalarla..
Bizim Pera'da tek tük kalmış apartmanların kat kat iyisini, süslüsünü, göz alıcısını burada görebilirsiniz..
İnsan, iki tarafı müzeyyen binalarla dolu bir sokakta yürürken başını hangisine çevireceğini şaşırıyor ve aklına “Hey Allahım! Nedir bizim ahalinin bu estetikten nasipsizliği?” diye söylenesi geliyor..
***
Bizim çokça Pera'da, daha seyrek olarak da Nişantaşı'nda görüp şaşırdığımız binalar için yatıp kalkıp “Paranın azıttığı Mısır zenginlerine..” dua etmemiz gerek..
Onlar da olmasa memleketin tamamı, çok bilmiş taşeronların elinden çıkma beton kütlelerle dolacaktı..
1800'lü yılların ortasında Amerikan iç savaşı güneydeki pamuk üretimini sıfırladı..
Pamuk altından değerli oldu.. Dünyanın cümle tekstilcileri Mısır'ın eline bakmak durumunda kaldı..
Rakamlar temsilidir.. Kilosu üç liralık pamuk otuz liradan alıcı bulunca Mısır'daki arazi sahipleri hayatlarında göremedikleri paraları gördüler..
O paralar nereye gelecekti?
Tabii ki islâm âleminin asırlardır cazibe merkezi olan İstanbul'a..
GARİP İSTANBUL
Beyoğlu Pera'nın orta yerindeki Mısır Apartmanı gibi (hani Mehmet Akif'in gönüllü sürgünden sonra dönüp içinde vefat edene kadar yaşadığı apartman) binalar bundan sonra ortaya çıktı..
Bakın İstanbul'un uzun imar tarihine..
1600'lü yıllardan sonra derin bir duraklama evresi vardır.. Şehir yani Dersaadet, imparatorluğun yıkılışına yetmiş seksen sene kala adeta şahlanır..
Kamuya ait birbirinden güzel binalar, Mısır zenginlerinin kasırları, konakları, sarayları ile yarışır.. İstanbul sanki yeniden vücut bulur..
Beş kuşaktan beri sürekli mimar çıkaran Ermeni Balyan ailesinin İstanbul'a emeği geçen fertleri, lafın burasında bir fatihayı hak etmiyor mu?
Cevabı, o mimarları çıkaran kavmin adını küfür niyetine kullananlar versin..
Taaa ki Tek Parti devrinin çok bilmişlerinin “milli mimari” diye betonu dayattığı yıllara kadar..
Kaderimiz bu.. Başımızda her zaman “çok bilmiş” biri var.. Onun zevkine gör şekilleniyoruz.. Tartışamıyoruz da.. İstiklâl Mahkemeleri hâlâ ayakta..
Şeklen değilse bile ruhen..
Kiev'i gezmek bana şehircilik konusunda kaçırdığımız fırsatları hatırlatıyor..
Ekonomisi hâlâ tarıma dayalı köylü bir toplumun yarattığı şehir, bizim iki bin küsur yıllık birikimi olan, üç imparatorluğa başkentlik yapmış Âsitâne'den daha şık.. Daha seçkin.. Daha yakışıklı..
Üstelik Kiev'in ortasında Boğaz gibi doğal bir gerdanlık yok, tam tersine; kirli, çamurlu bir su akıyor..
***
Osmanlı'nın yakın imar tarihi için Serkis Balyan neyse Ukrayna'nın Vladyslav Horodetskyi adındaki mimarı da aynen o..
Çok sayıda eseri var ama biri, fanilerin mutlaka görmesi gereken cinsten.. House With Chimaeras adındaki anıt yapısını anlatmak çok zor..
Dikdörtgen prizma şeklindeki binanın ön cepheden iki köşesi, kalın dikdörtgen sütunlarla kesiliyor.. Ortasında ise iki yuvarlak Korint sütun yer alıyor..
Binanın cephesi ön yüzüne yakın duran heykellerle kaplı ve o heykeller jölelenip dikilmiş saç gibi duruyor.. Denedim ama anlatamıyorum..
En iyisi internetten arayıp, fotoğraflarını bizzat görmek..
KISACIK BİR YAZ..
Kiev için “parkın içine kurulmuş şehir” dedik ya! Ülkenin tamamına yakını da öyle..
Sanayi ise yok denecek kadar az..
Öyle buyurmuş Sovyet efendileri.. Belki de doğal hayatı koruma adına doğrusunu yapmışlardır..
Çernobil'in başlarına aştığı o işten sonra ne diyecektim ki? Zaten Çernobil konusunu konuşmaktan haz etmiyorlar, mevzusunu açana da ters ters bakıyorlar..
Plâğı biz de değiştirelim.. Kırsalda bolca kömür yatakları var.. Onu işliyorlar..
Haaa! Bir de “Lanos” adıyla ürettikleri yerli otomobilleri var.. Pek dillendirmiyorlar ama galibe Daewoo ile ortak üretim.. 2006 yılından beri ülkenin bir numaralı arabasıymış..
Tasarımı şık, bildiğiniz orta sınıf otomobili işte..
Sanayileşme adına gurur duydukları diğer şey de “AN-124 Ruslan” adını verdikleri kargo uçağı..
Dünyadaki en geniş kargo uçaklarıymış..
Beslenmeye gelince.. Bütün kuzey ülkeleri gibi “lahana, patates, havuç” üçgenine sıkışmışlar..
Turp ve soğan türünden birkaç kışa dayanıklı yumru sebzesi daha var..
Evlilik öncesi bakmaya kıyılamayacak kadar güzel kızların hakkından erkeklerden önce bu sebzelere dayalı beslenme geliyor..
Yaz zaten kısa.. Haziran, temmuz, ağustos.. Sonra hava sertleşiyor, ekim ortasında bilemedin sonunda, kar her yeri örtüyor..
Kirazsız, portakal gibi turunçgillersiz, bibersiz, patlıcansız, domatessiz mutfaklara o güzellik dayanır mı?
Salata malzemeleri ile tanışmaları bile son on beş senenin işi.. O yüzdendir ki kızlarının güzelliği de kır çiçeklerininki gibi kısa ömürlü..
Otuz beşten sonra al kızını koy çuvala..
***
Ağustos başından sonra vize kalkacağından, buralara gelen yiğitlerimizin kızları görüp akılları şaşacağından bu “tamamlayıcı bilgiyi” tekrarlamak zorunda kaldım..
Yiğitlere hizmet şiarımdır..
Başlarına geleceği bilsinler, bizim kızlardan şaşmasınlar diye yazıyorum bunları..
Yine de kendileri bilir..
Evine kapattığı turist Rus kızının baldırına, muhtardan emaneten aldığı mührü vurup;
“Bundan böyle devletin malısın, bir yere gidemezsin..” diyen kafaya bu akıllar işler mi?
Orasını bilemem.. Ben denedim.. Yarın da şu finali anlatıp, Kiev'le vedalaşalım..
Selahattin Duman/Vatan
Yorum Yaz