TÜİK verilerine göre 800 bin konutluk stoğu 2013'te artacak mı, eriyecek mi?

TÜİK Türkiye genelinde konut satış istatistikleri yayınlıyor. Bu istatistiklere göre Türkiye genelinde yeni ve ikinci el olarak 3 ayda 100 bin dolayında konut satılıyor. Yıllık satış 400 bin adet. 

 

Eğer TÜİK rakamlarını esas alır isek mevcut stoğun, stoğa eklemeler olmaması halinde bile bir yılda eritilmesinin imkansız olacağı görülür. İyi de bu mesleğin içinde olanlar stoğa rağmen yeni projelere neden başlıyor ve stoğu artırıyorlar. 

 

Burada "durmayalım-düşeriz arkadaşlar" ilkesi ağırlık taşıyor. Buna ek olarak sistemim yap-sat'dan sat-yapa dönüşmesinin de etkisi var. Yeni projelerle imkan ölçüsünde maket ve proje üzerinden kaynak yaratılmaya çalışıldığı anlaşılıyor. 

 

İşin kötü yanı sistemin başındaki TOKİ'nin bu olumsuz gelişmeyi görerek sisteme fren getirmemesi. Tam tersine TOKİ devamlı olarak yeni konut alanlarını satışa çıkarıyor. Stoğu olan olmayan müteahhitler fırsatı kaçırmamak için yeni projelere soyunuyor. 

 

TOKİ'nin bir başka olumsuz rüzgarı, satışa çıkarılan arsaların ve getiriye iştirak paylarının yüksek tutulması. Bu nedenle özellikle büyük şehirlerde konutların metrekare maliyetleri daha başlangıçta yükseliyor. Maliyetlerin yükselmesine paralel olarak sat-yapçıların fiyatları da yüksek belirleme eğilimleri, konutta stok balonu kadar filaet balonuna da yol açıyor. 

 

Tasarruflar için alternatif yatırım alanlarının getirişinin düşük olması karşısında 'birikimı olan, balon yapmasına rağmen konut fıyatlarının daha da artmasının bekleyişinde konuta yöneldi. Çok kişi oturmak veya kira geliri için değil, değer artışı bekleyişi ile konut satın aldı. Türkiye'de konut alanların banka kredisi borçlarının yüksek olmaması ve konut alanların sıkıştıklarında bile konut borcuna öncelik vermeleri nedeniyle bizde İspanya ve ABD benzeri borçlu konut sahiplerinin ödeme güçlüğünden kaynaklanan finansal krizler çıkmaz. 

 

Fakat daha büyük tehlike konut sat-yapçı firmalarının giderek büyümesi ve risklerinin artmasıdır. Bu büyük firmaların birinin veya birkaçının finansal darboğaz ile karşılaşmalarının ekonomide olumsuz etkileri büyük olur. 

 

2013 Yılına belirsizlik içinde giren sektörlerin başında işte bütün bu nedenlerle konut sektörü var. Konut sektöründeki gelişmeleri gözleyecek ve olumsuz gelişmeleri frenleyecek tek kuruluş TOKİ. Fakat TOKİ, sistemi büyütme hedefine o kadar konsantre olmuş durumda ki, sistemdeki olumsuzlukları değerlemeye vakit bulamıyor.