“Yaz saatini sürekli uygulamak lazım"
Enerji tasarrufu ve gün ışığından daha fazla yararlanılması için mesai saatlerinin geri alınması önerisi büyük tartışmalara neden olan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, yaz saatinin sürekli olması önerisini gündeme getirdi.
Yıldız, daha önceleri de gündeme gelen ancak bir türlü uygulanamayan yaz saatinin sürekli olması uygulaması konusunda, “Mesai saatlerini kaydırmıyorsak gün ışığını böyle kaydırırız” dedi.
Bakanlık özel çalışma yaptı
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, ileri saat uygulamasının (yaz saati) tüm yıla yayılması durumunda ortaya çıkacak faydayla ilgili bir çalışma yaptı.
Söz konusu çalışmaya göre, her saat dilimi arası 15 meridyen bulunuyor. Türkiye'nin doğusu ile batısı arasında 19 meridyen bulunduğu için 1 saat 16 dakika doğu-batı arasında zaman farkı bulunuyor.
Türkiye'de yaz döneminde 3. saat dilimine giren 45 derece doğu meridyeninin yerel saati esas alınarak ileri saat uygulamasına geçiliyor. Böylece yılın 5 ayında geri saat, 7 ayında ise yaz saati uygulaması yapılıyor.
AB ülkeleri ile Türkiye karşılaştırıldığında Türkiye'nin doğu-batı yönündeki toprak genişliğinden dolayı, AB ülkeleri arasında en fazla saat farkı olan ülke durumunda bulunuyor.
Dünyadaki ülkeler incelendiğinde, referans meridyen olarak, ülkelerinin mümkün olduğunca doğusundan geçer meridyenleri tercih ettikleri görülüyor. Örneğin aynı saat dilimini kullandığımız Yunanistan, Bulgaristan ve Romanya Türkiye'den geçen doğu meridyenini (İzmit 30 derece) kullanıyor, Türkiye ise tersine olarak batısından geçen (İzmit 30 derece) doğu boylamını kullanıyor. Bu durum Türkiye'nin gün ışığından yeterince faydalanamamasına ve elektrik tasarrufunun yeterince yapılamamasına neden oluyor. Kış döneminde ise 2. saat dilimine giren 30 derece doğu meridyeni kullanılıyor.
Dünyada Ekvatora yakın olan ülkelerin güneşlenme süreleri yıl boyunca aynı olduğu için ileri ve geri saat uygulaması bulunmuyor. Türkiye ise yaz saati uygulayan AB ülkeleri arasında ekvatora en yakın ülke konumunda bulunuyor. Dünyada halen AB ülkeleri, ABD, Kanada, Meksika, Şili, Mısır ve Türkiye yaz saati uygulaması (ileri saat uygulaması) yapıyor. Venezuela, Tayland, Arap yarımadası, Orta Afrika kıtasının bir bölümü, Güney Amerikanın bazı ülkeleri ve Uzakdoğu ülkeleri hiç uygulamamış. Çin, Japonya, Güney Kore, Hindistan, Pakistan, Libya, Cezayir, Peru, Arjantin, Orta Asya ülkeleri, Avustralya'nın bir kısmı, Orta ve Güney Amerika kıtasında bazı ülkeler çeşitli tarihlerde uygulayıp sonra da vazgeçmişler.
Yaz saati konusunda yapışlan çalışmalar
Enerji Bakanlığı tarafından 27 Şubat 1978 tarihinde hazırlanarak TBMM'ye sunulan gerekçeli yazıda Türkiye'nin durum tespiti yapılarak dünyadaki diğer ülkeler gibi doğusundan geçen meridyenin referans alınması gerekliliği sunulmuş ve kabul edilmişti.
Böylece Türkiye 1978-1984 yılları arasında referans meridyen olarak İzmit'ten geçen 30 derece doğu boylamı yerine, Iğdır'dan geçen 45 derece doğu boylamını kullandı. Bu yıllar arasında ise yaz saati uygulaması yapılmadı.
TBMM'ye 31 ekim 1984 tarihinde verilen öneride ise gerekçe olarak ''batı ile uyumu temin etmek'' amacıyla günümüzde de devam eden uygulamaya dönüldü. Gerekçede bilgi alış-verişi, haberleşme, bankacılık-borsa, ulaşım (özellikle havayolu) ticaret gibi sektörlerin batı ile süre gelen uyumuna dikkat çekildi.
Enerji bakanlığı yaptığı çalışmalar doğrultusunda Dışişleri Bakanlığı, Ulaştırma Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, TOBB ve Türk Havayolları gibi kurumlardan görüş istedi, kuruluşlarını çoğunun olumlu görüş verdiği kaydedildi.
Ne kadar tasarruf yapılıyor?
Enerji Bakanlığı verilerine göre, 2007 yılı 25 Mart-28 Ekim tarihleri arasında yapılan yaz saati uygulamasından 987 milyon 775 bin 643 kilovatsaat ve yaklaşık 131,5 milyon lira tasarruf yapıldığı kaydedildi.
Yapılan çalışmalarda, bu sürenin bütün yıla yayılabilmesi durumunda ise yapılan miktarın çok üstünde tasarruf edileceği beklendiği belirtilirken, ayrıca kış aylarında elde edilebilecek tasarruf miktarının yaz aylarına göre çok daha fazla olacağına dikkat çekiliyor.
Psikolojik ve sosyal etkiler
Uzmanlara göre saatlerin ileri-geri alındığı dönemlerde insanın vücut saatindeki ani değişiklikten dolayı, ''uykusuzluk, yorgunluk, esneme, konsantrasyon eksikliği, stres, karamsarlık, adaptasyon'' gibi problemlere sebep oluyor.
Enerji Bakanlığı tarafından konuyla ilgili bir de anket yaptırıldı. İnternet üzerinden yaptırılan ankette , ''saatlerin ileri ve geri alındığı dönemlerde herhangi bir olumsuzlukla (psikolojik, sosyal, ekonomik, sağlık ...vs) karşılaşıyor musunuz? yönündeki soruya, ankete katılanların yüzde 70'i ''evet'', yüzde 30'u da ''hayır'' yanıtını verdi.
''Sizce ülkemizde hangi saat sistemi kullanılmalıdır?'' şeklindeki soruya da ankete katılanların yüzde 81'i ''yıl boyunca yaz saati uygulaması yapılmalı'' derken, yüzde 19'u mevcut durum devam etmeli'' yanıtını verdi.
Ekonomik problemler
Gün ışığından yeterli faydalanılamamasından dolayı kış aylarında yaşanan ticari sürenin az olması, ekonomiyi de olumsuz bir şekilde etkiliyor. Özellikle doğu illerinde kışın havanın 16.00'dan önce karardığı düşünüldüğünde ticaretin yeterince gelişememesinin sebeplerinden biri olduğunun da söylenebileceği belirtiliyor.
Referans meridyeninin doğuya kaydırılmasının doğu illerinin ekonomik olarak kalkınmasına yardımcı olacağı ifade ediliyor. Çalışmalara göre, borsa, finans, bankalar, havayolu şirketleri, basın-yayın kuruluşları, bilgi işlem sektörü, takvimciler...vs en çok etkilenmesi tahmin edilen sektörler. Şu an bulunulan tarih itibariyle kurum ve işletmelerin adaptasyon sürecine ihtiyaç duyduklarının görüldüğü bildirildi.
Uygulamanın kanunen yürürlüğe girebilmesi için 697 sayılı kanunun 2. maddesinde geçen, ''Grinweech'e göre 30. derece bulunan boylam dairesi bütün Türkiye Cumhuriyeti saatleri için esas alınır. Ayrıca başlangıç ve bitiş tarihleri belirtilmek ve bir saati aşmamak şartıyla yaz saati uygulamaya bakanlar kurulu yetkilidir'' ifadesindeki kısmın 45 olarak değiştirmesi gerekiyor.
AA
Yorum Yaz